Veel mensen denken bij het woord ‘geneeskunde’, meteen aan ziekenhuizen, artsen en aan allerlei doosjes medicijnen. Maar duizenden jaren geleden zag de ‘geneeskunde’ er heel anders uit. Prehistorische geneeskunde beschrijft een periode waarin mensen nog niet konden lezen en schrijven. Het bestrijkt een lange periode en varieert afhankelijk van de verschillende regio's in de wereld en de culturele diversiteit.
- De mens leefde in een wereld tegenovergesteld aan die van ons
- Onze voorouders deden niet aan dubbelblind onderzoek
- Gebroken botten werden met behulp van modder gezet
- Wat is dat, schoon water en persoonlijke hygiëne?
- Men maakte gebruik van krachtige kruiden en planten
- Planten die mogelijk door mensen in de prehistorie zijn gebruikt
- Prehistorische vrouwen verkregen op natuurlijke wijze hun kennis
- Mensen hoeven niet langer gaten in schedels te boren
- Goed opgeleide artsen hebben jaren gestudeerd
- De oude en de nieuwe wereld: de wereld van nu
Antropologen bestuderen de geschiedenis van de mensheid. Een intrigerend onderwerp daarbij betreft de levensomstandigheden van de mensen in de prehistorie. Wat deden zij allemaal om hun gezondheid te ondersteunen? De mensen maakten gebruik van het plantaardig materiaal dat voorhanden was. Door middel van empirisch onderzoek moesten ze uitvinden wat wel of niet werkte. Daarbij vielen (uiteraard) ook geregeld doden. Mensen in de prehistorie hadden natuurlijk ook een volslagen ander beeld van de werkelijkheid dan zoals die zich tegenwoordig aan ons presenteert. Veel zaken konden eenvoudigweg niet worden verklaard. Deze werden dan toegeschreven aan het ‘bovennatuurlijke’ of aan ‘het geestenrijk’.
Alles was eigenlijk tegenovergesteld aan hoe wij tegenwoordig leven. Zij hadden een totaal ander voedingspatroon. Zij volgden veelal het Paleodieet. Bovendien hadden de mensen destijds veel meer beweging. Om te overleven, moesten ze de hele dag op pad. Ze waren aan jagen of verzamelden voedsel. Ook waren de risico’s die het leven met zich meebracht beduidend anders. Men stierf geregeld aan een slecht behandelde beet van één of ander dier of de steek van een akelig insect. Tegenwoordig overlijdt men eerder aan aan een ongezonde leefstijl. Gebroken botten en kneuzingen daarentegen, opgelopen tijdens de jacht, hadden onze voorouders waarschijnlijk veel vaker.
"In de prehistorie was men genoodzaakt te leren door dingen uit te proberen"
Onze voorouders deden niet aan dubbelblind onderzoek
Prehistorische begraafplaatsen suggereren dat mensen duizenden jaren geleden al iets wisten van de menselijke botten en waar die in het lichaam zijn gesitueerd. In de prehistorie was men genoodzaakt te leren door dingen uit te proberen. Er was geen sprake van gedegen onderzoek. Tegenwoordig worden nieuwe of bestaande behandelingen met een placebo of met controlegroepen vergeleken. Ook wordt rekening gehouden met factoren als toeval, levensstijl en familiegeschiedenis. Daarnaast worden er dubbelblinde onderzoeken uitgevoerd. Hierbij weten noch de mensen die het onderzoek leiden, noch de vrijwilligers die eraan meedoen, wat hun rol is binnen het onderzoek.
Niemand weet precies wat onze prehistorische voorouders wisten over de werking van het menselijk lichaam. We kunnen wel een aantal veronderstellingen baseren op het beperkte bewijs dat antropologen hebben gevonden. Onderzoek in prehistorische graven laat zien dat mensen iets wisten over de structuur van de botten. Wetenschappers hebben botten gevonden die van het vlees zijn ontdaan, gebleekt en opgestapeld, afhankelijk van dat deel van het lichaam waar ze vandaan kwamen. Er is ook archeologisch bewijs dat men binnen sommige prehistorische gemeenschappen aan kannibalisme deed. Deze mensen moeten hebben geweten waar zich de inwendige organen bevonden. Net als waar zich in het menselijk lichaam het meeste magere weefsel of vet bevond.
Gebroken botten werden met behulp van modder gezet
Vroege kolonisten in Australië zagen hoe inheemse volkeren wonden konden behandelen. Ook zagen ze hoe de oorspronkelijke bevolking gebroken beenderen met modder omhulde om ze recht te zetten. Medische historici gaan ervan uit dat deze vaardigheden waarschijnlijk in ook de prehistorie bestonden, maar niet bij iedereen. Het meeste bewijs dat archeologen in prehistorische graven hebben gevonden, toont gezonde, maar slecht vastzittende botten. Dat geeft aan dat men in de meeste gemeenschappen niet wist hoe gebroken botten moesten worden gezet. Deze prehistorische mensen zullen misschien voldoende beweging en zon hebben gekregen, maar ze waren volkomen onwetend van het feit dat de combinatie van vitamine D3 met K2 sterke botten oplevert.
"Prehistorische mensen leefden een nomadisch bestaan. Ze waren aan het ‘overleven’ binnen een ruige leefomgeving met vele gevaren en blootstelling aan het weer."
Medische historici zijn er daarentegen vrij zeker van dat prehistorische volkeren geen idee hadden van het belang van schoon water en persoonlijke hygiëne. Men was dagelijks de hele dag op pad. Men leefde een nomadisch bestaan en was bezig met overleven binnen een ruige leefomgeving met vele gevaren en blootstelling aan het weer.
Ook in de prehistorie hadden mensen kwalen en kwaaltjes, net als tegenwoordig. Omdat ze echter een volledig andere levensstijl en levensduur hadden, zullen dat andere dingen zijn geweest dan die waar wij tegenwoordig mee kampen. Het is moeilijk om de levensverwachting in de prehistorie met zekerheid vast te stellen. Archeologen die resten van volwassenen uit twee prehistorische tijdperken hebben bestudeerd, zien de overblijfselen van mensen tussen de 20 tot 40 jaar vaker voorkomen dan die van mensen ouder dan 40. De meeste mensen zullen dus niet ouder dan dat zijn geworden.
Men maakte gebruik van krachtige kruiden en planten
Antropologen bevestigen dat de mensen in de prehistorie al gebruik moeten hebben gemaakt van de vele krachtige planten en kruiden die er op onze planeet zijn te vinden. Daar is echter niet veel hard bewijs voor. Zekerheid hieromtrent is moeilijk te krijgen omdat plantenmateriaal snel vergaat. We kunnen speculeren dat ze de kruiden of planten waarvan ze gebruik maakten uit de nabije omgeving haalden. Dit hoeft evenwel niet altijd het geval te zijn geweest. Nomadische stammen legden lange afstanden af. Ook hadden ze mogelijk toegang tot een veel breder scala dan gedacht aan planten en kruiden uit andere gebieden.
Planten die mogelijk door mensen in de prehistorie zijn gebruikt
Er zijn aanwijzingen uit hedendaagse archeologische vindplaatsen in Irak dat mensen ongeveer 60.000 jaar geleden klein kaasjeskruid en duizendblad gebruikten. Andere planten waarvan vermoed wordt dat ze zijn gebruikt, zijn:
Duizendblad (Achillea millefolium) groeit overal in Nederland. Dit is een samentrekkende, aromatische en een stimulerende plant. Duizendblad kan ervoor zorgen dat weefsels samentrekken en zo het bloeden verminderen. Mensen hebben dergelijke planten waarschijnlijk op (schaaf)wonden gebruikt.
Rozemarijn (Rosmarinus officinalis). Vanuit verschillende delen van de wereld zijn er aanwijzingen dat mensen rozemarijn hebben gebruikt. Ook tegenwoordig schrijven mensen veel verschillende eigenschappen aan rozemarijn toe. Hierdoor is het moeilijk om zekerheid te krijgen waarvoor het vroeger kan zijn gebruikt.
Berkenzwam (Piptoporus betulinus). De 5300 jaar oude ijsmummie Ötzi had gedroogde berkenzwam bij zich, vermoedelijk om medicinale redenen. Bijvoorbeeld om te gebruiken als thee. Maar het kan toch ook als tondel zijn gebruikt om vuur mee te maken.
Klein kaasjeskruid (Malva neglecta) is een veel voorkomende plant in Nederland. We kunnen niet met zekerheid zeggen waarvoor onze prehistorische voorhouders dit kruid hebben gebruikt.
"Geophagy is het consumeren van aardse stoffen, zoals krijt en klei. Dieren en mensen doen dit al honderdduizenden jaren."
Prehistorische vrouwen verkregen op natuurlijke wijze hun kennis
De vrouwen binnen de gemeenschap zouden kruidenremedies hebben verzameld en toegediend. Zij waren waarschijnlijk verantwoordelijk voor de behandeling en het gezond houden van het gezin. Omdat mensen in die tijd niet konden lezen of schrijven, moesten zij de kennis die ze door uitproberen hadden opgedaan, mondeling doorgegeven. Fouten werden daardoor nog wel eens herhaald.
Drie praktijken die in de moderne geneeskunde niet langer in gebruik zijn, maar waarvan nog steeds wereldwijd gebruik wordt gemaakt, zijn geofagie, trepanatie en sjamanisme.
1. Geophagy, het consumeren van klei
Geophagy is het consumeren van aardse stoffen, zoals krijt en klei. Dieren en mensen doen dit al honderdduizenden jaren. Ook tegenwoordig wordt (schone) groene klei nog vaak binnen reinigingskuren ingezet. Het heeft een sterk opnemend vermogen. De legendarische Haarlemse huisarts Hans Moolenburgh zei tijdens de ‘Gezond Verstand Avonden’ waar hij tot op hoge leeftijd tot een eigenwijs een ademloos luisterend publiek toesprak: 'Elke behandeling begint met reiniging'. In de moderne westerse psychiatrie wordt geofagie gelabeld als een eetstoornis die bekend staat als ‘pica’. Prehistorische mensen hadden waarschijnlijk hun eerste herstellende ervaringen door het eten van aarde en klei. Ze hadden toen geen idee dat aarde selenium bevat en dat dit een belangrijke antioxidant is.
Mogelijk hebben ze dieren geobserveerd en gezien hoe klei een positieve invloed had als dieren het oplikten. Evenzo bleken sommige kleisoorten nuttig voor het behandelen van wonden. In inheemse gemeenschappen over de hele wereld gebruiken mensen klei nog steeds in- en uitwendig om snijwonden en wonden te behandelen.
2. Schedeltrepanatie of schedelboring
Er zijn aanwijzingen dat men al sinds het Neolithicum gaten in de hoofden van mensen boorde om bepaalde problemen op te lossen. Ook meende men op die manier iemand van demonen en boze geesten te bevrijden. Antropologen hebben grotschilderingen bestudeerd. Zij gaan ervan uit dat prehistorische volkeren trepanatie gebruikten om hun medemensen van met name geestelijke problemen te bevrijden. Er zijn ook aanwijzingen dat trepanatie in de prehistorie werd ingezet om gebroken schedels te behandelen.
3. De kruidenman of sjamaan als hoeder van de gezondheid
Sommige prehistorische gemeenschappen hadden hun eigen kruidenman of sjamaan. Deze kruidenman had de leiding over de gezondheid van de gemeenschap. Hij verzamelde plantaardige middelen zoals kruiden en wortels. Ook deden de sjamanen mogelijk aan rudimentaire chirurgie en stonden ze in contact met het geestenrijk. Ook in het huidige Nederland hebben we tegenwoordig weer sjamanen die in nauw contact staan met de natuur en het geestenrijk.
"Wie bewust bezig is, kan een heleboel kleinere zaken zelf oplossen"
Mensen hoeven niet langer gaten in schedels te boren
Mensen hoeven niet langer gaten in schedels te boren om van demonen te worden bevrijd. Toch grijpen juist in de huidige tijd steeds meer mensen terug naar de oude kennis over planten en kruiden die in de afgelopen duizenden jaren een stabiele pijler vormde voor de ondersteuning van de menselijke gezondheid. Het zorgstelsel dat we tegenwoordig kennen, is relatief nieuw in vergelijking met deze oude kennis van planten, kruiden en andere, natuurlijke stoffen.
Goed opgeleide artsen hebben jarenlang gestudeerd
Inmiddels raakt ook de medische wetenschap ervan overtuigd dat voeding en leefstijl een belangrijke rol spelen bij de preventie. Wie bewust bezig is, kan een heleboel kleinere zaken zelf oplossen. En als het te groot wordt om zelf te behappen, hebben we altijd de medische wetenschap nog, met goed opgeleide artsen die jarenlang hebben gestudeerd en de beschikking hebben over prachtige, geavanceerde technische apparatuur.
De oude en de nieuwe wereld: de wereld van nu
Zolang wij hen echter niet nodig hebben, kunnen wij ons afweersysteem zelf ondersteunen met plantaardige capsules van bijvoorbeeld echinacea*. We kunnen we onze tanden en botten sterk houden met vitamine D3+ K2 en onze gewrichten soepel met de alleskunnerwortel kurkuma*. We kunnen de oude kennis integreren met de huidige kennis en zo profiteren van het beste van twee werelden. De oude en de nieuwe wereld: de wereld van nu.
*Evaluatie gezondheidsclaims is lopende.
Vragenof advies?
Vitaminesperpost.nl heeft een zeer groot assortiment natuurlijke voedingssupplementen. Heeft u vragen of wilt u misschien hulp bij het maken van een keuze? Neem dan contact met ons op via ons contactformulier of tijdens kantooruren op nummer: +31 (0)75-612 12 47 (lokaal tarief).
