We hebben het misschien niet altijd door, maar onze keukenkastjes staan vol met fijne stoffen die goed zijn voor onze gezondheid. Zo is tijm niet alleen een heerlijk geurend kruid waar we Franse en Italiaanse gerechten mee op smaak brengen. Het is namelijk ook een verzachtend kruid voor de luchtwegen. De bijzondere stof thymol is hier verantwoordelijk voor.
- Wat is tijm?
- Tijm in de geschiedenis
- Wat zit er in tijm?
- Thymol in tijmolie verzacht de luchtwegen
- Tijm als smaakmaker
- Tijm trivia
- Recept tijmsiroop
Wat is tijm?
Tijm (Thymus vulgaris) is een inheems kruid in het Middellandse Zeegebied, in het zuiden van Italië en in Griekenland, waar het op rotsachtige hellingen groeit. Tijm houdt van een zonnige plek en een zanderige en kalkrijke grond. Hoewel tijm het hele jaar verkrijgbaar is, is het in feite een echt winterkruid. Het plantje wordt ongeveer 20 cm groot. De karakteristieke doordringende, kruidige geur van tijm wordt verspreid door de kleine, grijsgroene blaadjes.
Inmiddels zijn zo’n 60 (!) varianten van tijm bekend. Wat dacht u bijvoorbeeld van sinaasappeltijm, zilvertijm en citroentijm, waarvan de blaadjes van de laatste bijvoorbeeld citroenig ruiken? De variant die veelal in Nederland groeit, is de Thymus serpyllum.
“De Egyptenaren geloofden dat tijm kwade geesten kon verjagen”
Tijm (Thymus vulgaris) wordt al eeuwenlang gebruikt om zijn bijzondere gezondheidsbevorderende eigenschappen. Het werd al 3000 jaar geleden in Soemerisch spijkerschrift op kleitabletten vermeld. De Egyptenaren geloofden dat tijm kwade geesten kon verjagen. In het oude Griekenland werd tijm gebruikt om spijzen te verfijnen. Daarnaast werd tijm als wierook in tempels verbrand. Het woordt tijm is waarschijnlijk dan ook afkomstig van het Griekse woord ‘thymos’ dat ‘ontsmetten’ betekent.
Ook wordt verwezen naar het woord ‘thumus’ wat ‘moed’ betekent. Tijm staat als kruid dan ook symbool voor activiteit en moed. In de Middeleeuwen wensten vrouwen hun ridders geluk met een sjaal met een takje tijm erop bevestigd. De associatie met activiteit heeft te maken met het feit dat het plantje in de bloeitijd druk door bijen en vlinders wordt bezocht. Volgens een andere verklaring zou het woord thymos afstammen van het Griekse ‘thymbra’ dat op zijn beurt van het Egyptische ‘tham’ is afgeleid. Tham werd voor lijkwassingen gebruikt. Nog een andere verklaring verwijst naar het Griekse woord ‘thumos’, afgeleid van ‘thuos’, dat ‘hout dat een aangename geur verspreid’ betekent en van ‘thuo’ wat staat voor ‘offeren’. Het woord ‘vulgaris’ betekent ‘algemeen’ of ‘gewoon’. Vanaf de zestiende eeuw werd tijmolie als mondwater gebruikt.
“Tijm bevat allerlei fijne stoffen voor onze gezondheid”
Wat zit er in tijm?
Tijm bevat allerlei fijne stoffen voor onze gezondheid. Zo zit er veel vitamine K in. Dit houdt in dat 5 mg tijm al voldoende is voor de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH). Ook bevat tijm veel ijzer en de mineralen calcium en mangaan. En wat te denken van vitamine C, flavonoïden, saponinen, fytonutriënten en antioxidanten? Daarnaast treffen we het aminozuur tryptofaan en een flinke hoeveelheid vezels in dit lekkere keukenkruid aan. Verder zit in tijm de bitterstof serpyline en daarnaast labiatinezuur, apigenine, luteoline, looizuur, cafeïnezuur, naringenine en thymonine.
“De belangrijkste actieve stof is thymol”
Tijm heeft dus allemaal kenmerken die bevorderend zijn voor onze gezondheid. De belangrijkste actieve stof is echter thymol. Dit een terpenoïde die zich in de essentiële olie van tijm bevindt, net als de stoffen cymol en carvacrol. We treffen deze stoffen ook aan in oregano en aanverwante soorten. De oude Grieken gebruikten tijm om vrijer te kunnen ademen. U heeft thymol vast wel eens op het etiket van een hoestdrankje zien staan.
Thymol wordt vandaag de dag dan ook nog steeds veelvuldig toegevoegd aan drop en siropen. Het typische kruid met de kenmerkende geur verzacht de luchtwegen* en helpt om vrijer te ademen*. Daarnaast helpt tijm de spijsvertering*. U kunt natuurlijk zelf een kopje tijmthee maken maar u kunt ook voor de geconcentreerde variant van thymol kiezen. Onze tijmcapsules bevatten maar liefst 400 mg puur tijmextract met minimaal 1,4% thymol.
*Evaluatie gezondheidsclaims is lopende.
“U kunt dit kruid het beste pas op het einde aan een gerecht toevoegen”
Tijm kan vers of gedroogd aan gerechten worden toegevoegd. U kunt het toevoegen aan een omelet of tomatensaus of op een pizza strooien. Het wordt vaak in de Franse en Italiaanse keuken gebruikt. Wie wel eens een bouillon maakt, kan tijm aan het bouquet garni (een verse kruidenmix) toevoegen. De smaak van verse tijm is uitgesprokener dan die van droge. Verhitting vermindert de smaak. U kunt dit kruid dus het beste pas op het einde aan een gerecht toevoegen. Daarnaast kan tijm aan een stoombad worden toegevoegd of kunt u er thee van maken.
Tijm trivia
Omtrent het veelzijdige kruid bestaan diverse (oude) wijsheden:
- Tijm onder het kussen zou zorgen voor een ongestoorde nachtrust zonder nachtmerries.
- Wie een bad met tijm nam, zou daarmee alle oude zorgen en infecties wegwassen.
- Vrouwen droegen vroeger tijmtakjes in het haar om er zo onweerstaanbaar uit te zien.
- Tijm zou goed zijn tegen schimmels. Zo zou het papier voor schimmelen behoeden.
- Tijmazijn is een prima toiletreiniger.
- Wie aardappelen langer wil bewaren, wordt aangeraden er tijm bij te bewaren. Zo blijven de aardappelen langer goed.
Zelf tijmsiroop maken? Dat doet u zo:
Ingrediënten:
- 150 g verse tijm
- 7 dl kokend water
- 200 g honing
Bereiden:
- Was 150 g verse tijm.
- Kook deze minstens een kwartier in 7 dl kokend water.
- Zeef het tijmwater in een andere pan.
- Voeg 200 gram honing bij.
- Laat nog een kwartier of tot de siroop dik genoeg is op laag vuur koken.
- Giet de siroop in voorverwarmde, steriele donkere flessen.
- Sluit de flessen pas na het afkoelen.
- Bewaar op een koele, donkere plek.
Vragen of advies?
Wilt u meer weten over tijm of andere gezondheidsbevorderende kruiden? Neem dan tijdens kantooruren telefonisch contact op met onze medewerkers: tel. +31 (0)75-612 12 47 (lokaal tarief).
