We leven als menselijke soort in symbiose met bacteriën. Ze leven op, onder, in en naast ons en bij elke ademteug komen ze mee naar binnen. We kunnen eigenlijk wel stellen dat bacteriën de baas zijn op onze planeet en wij slechts een ‘ondersoort’ vormen. Bovendien hebben we te maken met ‘goede’ en ‘slechte’ bacteriën.
- Antoni van Leeuwenhoek: grondlegger microbiologie
- We dragen één tot anderhalve kilo bacteriën met ons mee
- Darmflora of microbioom
- Slechte bacteriën in darmen
- Positieve effecten van bacteriën
- Meest voorkomende bacteriën
- Wat eten bacteriën?
Antoni van Leeuwenhoek: grondlegger microbiologie
We zien en horen, voelen en ruiken bacteriën niet. Hoe zijn we dan eigenlijk achter hun bestaan gekomen? Toch wel iets om trots op te zijn: door de Nederlander Antoni van Leeuwenhoek (1632-1723). Hoewel Antoni geen traditionele wetenschappelijke opleiding heeft gevolgd, was hij onvermoeibaar nieuwsgierig naar de achtergrond der dingen. Naast zijn gewone dagelijkse werk studeerde hij ‘s avonds veel. Hij leerde zichzelf bovendien glasblazen en polijsten. Zo kon hij uiteindelijk zelf goede, sterke lenzen maken. Hij bouwde de eerste microscoop met zijn zelfgemaakte lenzen en bestudeerde allerlei biologische verschijnselen, waaronder zowel goede als slechte bacteriën.
"In ons lichaam zijn inmiddels meer dan 1000 soorten bacteriën geïdentificeerd"
We dragen één tot anderhalve kilo bacteriën met ons mee
Met de geavanceerde technieken en microscopen van tegenwoordig kunnen we nog veel meer zien dan de autodidact Antoni van Leeuwenhoek in de 17e eeuw. Wetenschappers schatten dat er ongeveer 100 miljoen verschillende soorten micro-organismen op aarde leven. Dat zijn er veel meer dan alle planten en dieren bij elkaar. In ons lichaam zijn inmiddels meer dan 1000 soorten bacteriën geïdentificeerd en elke dag worden er nog nieuwe soorten ontdekt. De meeste soorten leven in onze darmen en met name in de dikke darm: de darmbacteriën. We dragen in onze darmen elke dag wel één tot anderhalve kilo darmbacteriën met ons mee.
"Hoe meer verschillende soorten bacteriën er in de darm leven, hoe beter"
We noemen de bewoners van onze darmen darmflora. Naast bacteriën bevat deze flora ook schimmels, gisten en virussen. Een betere en meer eigentijdse benaming is overigens microbioom. Dit microbioom bevat zowel ‘goede’ als ‘slechte’ bacteriën. Wetenschappers hebben ontdekt dat het goed is een zo veelzijdig mogelijk microbioom te hebben. Dat wil zeggen: hoe meer verschillende soorten bacteriën er in de darm leven, hoe beter. We weten nog niet precies hoe de samenstelling van het microbioom ontstaat.
De basis lijkt te worden gevormd in de babytijd vanaf het moment van geboorte. De gezondheid (het microbioom) van de moeder en het voeden met echte moedermelk lijken een positieve invloed te hebben op de samenstelling van de darmflora of het microbioom. In de periode van de kindertijd wordt het microbioom verder opgebouwd.
“We weten inmiddels wat een revolutie op gezondheidsgebied de uitvinding van penicilline teweeg heeft gebracht”
Aan het begin van de vorige eeuw kwam de mens erachter dat veel bacteriën zijn betrokken bij ziekte en verderf. De focus lag indertijd dan ook volledig op het uitroeien van bacteriën. In 1928 onderzocht de Schotse arts Alexander Fleming stafylokokken. Hij ontdekte bij toeval dat een bepaalde schimmel een stof afscheidde die de groei van bacteriën stopte. Hij noemde deze werkzame stof penicilline. We weten inmiddels allemaal wel wat een revolutie op gezondheidsgebied deze uitvinding teweeg heeft gebracht. Men ging bij de focus op de ‘slechte’ bacteriën echter voorbij aan het feit dat er ook ‘goede bacteriën bestaan.
"Als er meer goede bacteriën zijn, is er minder ruimte voor slechte"
Positieve effecten van bacteriën
Belangrijk is in ieder geval dat er een goede balans bestaat tussen de zogenoemde goede en slechte bacteriën. Als er meer goede bacteriën zijn, is er bijvoorbeeld minder ruimte voor slechte. Goede bacteriën werken daarnaast samen met allerlei systemen en stofwisselingsprocessen in ons lichaam. Ze kunnen bepaalde stoffen uitscheiden waardoor een systeem goed werkt. Ook helpen ze ons met de vertering en verwerking van voedingsstoffen.
Meest voorkomende bacteriën
Veel goede bacteriën zijn melkzuurbacteriën. We vinden deze in gefermenteerde voedingsmiddelen zoals karnemelk, yoghurt of zuurkool, maar ook in voedingssupplementen. Van de bacterie Escherichia coli hebben de meeste mensen wel gehoord. Deze bacterie zorgt ervoor dat we allemaal gewassen handen willen hebben als we van het toilet af komen. Want we willen deze bacterie beslist niet in onze voeding of elders hebben.
"Prebiotica zijn vezels, die door bacteriën worden gebruikt als voedsel"
Wat eten bacteriën?
Bacteriën helpen bij de vertering van voedingsstoffen als vetten, suikers en eiwitten. Ze zijn bovendien dol op vezels. Er zijn verschillende soorten vezels: fermenteerbare en niet-fermenteerbare vezels. De niet-fermenteerbare vezels verlaten min of meer onaangeroerd ons lichaam. Ze zijn wel goed voor het instandhouden van de beweeglijkheid (peristaltiek) van onze darmen. Fermenteerbare of gedeeltelijk oplosbare vezels worden voor een groot deel als voedsel gebruikt door de darmbacteriën. Ze worden ook wel prebiotica genoemd.
Een gezond voedingspatroon met veel voedingsvezels (verse groente, gefermenteerde voeding en volkorenproducten) draagt bij aan evenwichtig microbioom. Daarnaast kan een gezonde levensstijl een gevarieerd microbioom ondersteunen: regelmatige beweging, het vermijden van stressvolle situaties en matigheid met alcohol en roken hebben een positieve invloed.
Vragen of advies?
Vitaminesperpost.nl heeft een groot assortiment aan vitamines, mineralen en plantaardige supplementen. Wilt u meer informatie of advies? Wij helpen u graag! Als u hulp wilt bij het maken van een keuze, kunt u contact met ons opnemen via ons contactformulier of u kunt tijdens kantoortijden bellen op +31 (0)75-612 12 47 (lokaal tarief).
