Uva ursi of berendruif. Beide benamingen klinken behoorlijk poëtisch voor een altijd groen heestertje dat van oorsprong vooral in Noord-Amerika voorkomt. De roze-rood-witte bloemklokjes zijn een lust voor het oog. De bessen die er in de herfst uit voortkomen, worden als echte berenlekkernij beschouwd. Voor mensen zijn vooral de bladeren interessant.
- Wat is Uva ursi (berendruif)?
- Waarom wordt Uva ursi berendruif genoemd?
- Uva ursi: populair bij Canadese inheemse bewoners
- Berendruif is in sommige landen beschermd
- Uva ursi bevat arbutine
- Waar wordt Uva ursi voor gebruikt?
Wat is Uva ursi (berendruif)?
De berendruif groeit het liefst op een humusrijke grond in bossen en op heidevelden. De altijd groene heester komt in Nederland zelden voor. Alleen op Terschelling treft men de plant wel eens aan. Hij gedijt zo goed in Noord-Amerika omdat daar enorme alpine naaldbossen zijn waar hij zich zelfs tot op een hoogte van 3000 meter als een grandioze bodembedekker ontpopt. De Uva ursi heeft korte, kruipende stengels met eironde, leerachtige, stompe blaadjes.
In het voorjaar krijgt de berendruif schattige roze-rood-witte klokvormige bloemetjes. Berendruif is een prima bodemverrijker en kan onder extreme omstandigheden overleven. Berendruifnectar bevat een kleine hoeveelheid suiker. Deze dient als energiebron voor bestuivende insecten.
“In het Nederlands gebruiken we ook de alternatieve namen zandbezie en plaskruid”
De uitgebreide Latijnse naam van Uva ursi is Arctostaphylos Uva-Ursi. Het is een verbastering van de Griekse woorden ‘arktos’ en ‘staphylos’. ‘Arktos’ betekent ‘beer’ en ‘staphylos’ staat voor druiven. ‘Uva’ betekent in het Latijn ‘bessen’ en ‘ursi’ betekent ‘beer’. In het Nederlands gebruiken we ook de alternatieve namen ‘zandbezie’ en ‘plaskruid’. De naam ‘berendruif’ verwijst naar de veronderstelling dat beren de melige, enorm zure vruchten lekker zouden vinden. In het Engels wordt berenkruid derhalve ook ‘beargrape’ of ‘bearberry’ genoemd.
“Tegenwoordig weten we dat het beter werkt om het kruid twaalf tot veertien uur in koud water te weken”
Uva ursi was een populair kruid bij de inheemse bewoners van het huidige Canada. Ze gebruikten de plant in- en uitwendig, bijvoorbeeld bij verstuikingen, zwellingen en irritaties. In de dertiende eeuw werd Uva ursi al in Engelse kruidenboeken als heilkruid genoemd. Destijds dacht men dat men voor thee de leerachtige bladeren enorm lang moesten koken om de werkzame stoffen te extraheren. Het nadeel hiervan was dat door dit lange koken veel looistoffen vrijkwamen.
Hierdoor werd het kopje thee nogal onappetijtelijk en viel zwaar op de maag, vooral bij kinderen. Tegenwoordig weten we dat het beter werkt om het kruid twaalf tot veertien uur in koud water te weken. Zo blijven de looistoffen in de bladeren. Vanaf de zestiende eeuw drong het kruid steeds meer door op het continent en halverwege de achttiende eeuw belandde het kruid in de Engelse farmacopee. Dit is een boek met een overzicht van heilkruiden en hun kenmerken. Universitair opgeleide artsen maakten grif gebruik van dit boek. Overigens werd berendruif vanwege de flinke aanwezigheid van looistoffen ook veelvuldig door leerlooiers gebruikt. Zij maakten er marokijn (Marokkaans geitenleer) en juchtleer van. Daarnaast werd het berendruifblad vermengd met tabak als smaakmaker.
"Berendruif is het meest genereuze geschenk van het bos"
Berendruif is in sommige landen beschermd
In 1911 trok Uva ursi de aandacht van de Engelse wildlife-auteur Ernest Thompson-Seton. Hij schreef erover in zijn boek The Arctic Prairies. ‘Berendruif is het meest genereuze geschenk van het bos. Er zijn hele plantages van deze bes in de buurt van het fort, maar toen ik een berendruifstengel met bladeren en vruchten uit het bos meenam, waren de bedienden verrast: ‘Waar heeft u haar gevonden?’. Het is waarschijnlijk een zeer zeldzame plant want hij wordt niet in onze omgeving gevonden’. Thompson-Seton had een vooruitziende blik want helaas wordt Uva ursi in onze tijd in sommige landen in z’n bestaan bedreigd. Daarom is de plant tegenwoordig beschermd.
“Hydrochinon verwijst naar een groep van polyfenolen die de vochthuishouding ondersteunt”
Hoewel beren dus kennelijk gek zijn op de bessen, vinden mensen deze over het algemeen akelig zuur. Als het op menselijke consumptie aankomt, wordt meestal van de bladeren gebruik gemaakt. Deze bevatten dan ook een indrukwekkend arsenaal aan fijne inhoudsstoffen. We beginnen met de reeds genoemde looistoffen. In het blad van de Uva ursi treffen we er flink wat aan: ellagitanninen, gallluszuur en gallotanninen.
Bovendien bevat berendruifblad een aardige hoeveelheid flavonoïden, zoals hyperoside, isoquercitrine, quercetine, quercitrine en myricitrine. Voeg daar enkele triterpenen en fenolische zuren aan toe en het plaatje is bijna compleet. Want natuurlijk bevat het blad ook diverse vitamines (B1, B2, B3 en C), bètacaroteen en de mineralen magnesium, calcium, chroom, ijzer, kobalt, fosfor, aluminium, selenium, kalium, mangaan, silicium, tin, zink en natrium. De belangrijkste stof is echter wellicht arbutine. Dit is een hydrochinoglycoside. In de nieren wordt arbutine gesplitst in glucose en hydrochinon. Hydrochinon verwijst naar een groep van polyfenolen die ondersteunend voor de vochthuishouding is.
“Uva ursi is een geliefd ingrediënt voor voedingssupplementen die de urinewegen ondersteunen”
Waar wordt Uva ursi voor gebruikt?
In de dertiende eeuw werd de Uva ursi al geroemd om haar werking voor de blaas*. Ook de Canadese indianen gebruiken Uva ursi al sinds mensenheugenis voor de urinewegen*. Daarnaast is berendruif een antioxidant*. Vanwege Europese wetgeving mogen we hier in dit blog niet te diep op ingaan, maar als u even op internet speurt, kunt u veel meer informatie over de specifieke kenmerken van Uva ursi vinden. Uva ursi is een geliefd ingrediënt voor voedingssupplementen die de urinewegen ondersteunen. Zo kunt u bij ons terecht voor Uva ursiblad-extract. Onze capsules bevatten per stuk minstens 10% van de stof arbutine. Uiteraard is dit supplement ook geschikt voor vegetariërs en veganisten. De capsules zijn volgens IFS-kwaliteitsnormen gecapsuleerd. Overigens wordt afgeraden om extra vitamine C te nemen als u Uva ursi gebruikt. Dit doet namelijk het effect van de arbutine teniet. Ook is het beter om geen berendruif aan kinderen onder de twaalf te geven. Wie nier- of maagproblemen heeft, doet er goed om voor gebruik eerst een deskundige te raadplegen.
*Evaluatie gezondheidsclaims is lopende.
Vragen of advies?
Heeft u vragen over Uva ursi of andere kruiden die de urinewegen ondersteunen? Neem tijdens kantooruren contact op met onze medewerkers via tel. +31 (0)75- 612 12 47 (lokaal tarief).
