Zaden zijn gezond, dat weten we inmiddels wel. Wist u echter dat sesamzaad waarschijnlijk het gezondste zaad is dat de mens kent? Sesamzaadolie zou bovendien de oudste plantaardige olie zijn die de mensheid gebruikt. Tijd om eens in de magische krachten van sesamzaadolie te duiken. Sesam open u!
- Wat is sesam?
- Sesam open u!
- Marco Polo kende al sesamolie
- Sesamzaad: gezondste zaad ter wereld
- Hoe wordt de olie uit sesamzaad geperst?
- Schandaal met sesamzaad
- Tips voor het gebruik van sesamzaad(olie)
- Recept wortelburger met kikkererwten, sesam en havermout
Wat is sesam?
We zijn allemaal wel bekend met sesamzaadjes, maar heeft u zich wel eens afgevraagd waar ze vandaan komen? Sesam (Sesamum indicum) is een eenjarige plant die 60 tot 120 cm hoog wordt. Sesam stamt uit de sesamfamilie (Pedaliaceae). Het kruid wordt naar schatting al ruim drieduizend jaar geteeld. De soort stamt oorspronkelijk uit India, maar wordt omwille van de zaden tegenwoordig wereldwijd in tropische gebieden geteeld. Op dit moment is Myanmar ’s werelds grootste producent van sesamzaad.
Sesam kan goed tegen droogte. De roze/witte bloemen transformeren zich tot vruchten van 2-8 cm groot. Deze barsten bij rijping open. De Latijnse naam ‘Sesamum’ is afkomstig van het Griekse sēsámon of sesame, een Semitisch leenwoord dat door de vader van de westerse geneeskunst Hippocrates uit het Arabisch is aangenomen. Het Nederlandse woord ‘sesam’ stamt van het Arabische woord ‘simsim’, wat op zijn beurt weer van het Babylonische ‘shawash-shammu’.
“Om de deur van het rovershol te openen, was een wachtwoord vereist”
Bovenstaande toverspreuk kent u misschien uit het verhaal van Ali Baba en de veertig rovers uit de Sprookjes van Duizend-en-één-Nacht. Om de deur van het rovershol te openen, was een wachtwoord vereist. Dit was: ‘Sesam open u!’ Het vermoeden bestaat dat dit samenhangt met de rijpe sesamzaden die ineens uit de zaadpeulen springen. Dit gaat gepaard met een stevige tik, die doet denken aan een slot dat openspringt.
“Marco Polo meldde in 1298 dat de Perzische bevolking bij gebrek aan olijfolie met sesamolie kookte”
In de eerste eeuw na Christus werd sesamolie al via de Rode Zee naar Europa getransporteerd vanuit Pakistan en India. Er zijn bewijzen dat het kruid in de Middeleeuwen in Egypte werd geteeld. Het werd vervolgens vanuit Alexandrië naar Venetië geëxporteerd. In het antieke Egypte noemde men sesamzaad ‘sesemt’ en werd het als heilkruid beschouwd. Dit blijkt uit de papyrusrol van Ebers. Marco Polo meldde in 1298 dat de Perzische bevolking bij gebrek aan olijfolie met sesamolie kookte.
Het kruid verspreidde zich langzaam als voedingsmiddel en plantaardige olie over Afrika en met de komst van de slavernij in de zeventiende en achttiende eeuw namen de slaven de zaden mee naar Amerika. De zaden werden als voortekens van geluk gezien.
“Wist u dat zaden meestal meer omega 3, eiwitten en vezels bevatten dan noten, terwijl ze minder calorieën leveren?”
Zaden zijn gezond! Dat weten de meeste mensen wel. Ze zijn rijk aan omega vetzuren en vezels. Wist u dat zaden meestal meer omega 3, eiwitten en vezels bevatten dan noten, terwijl ze minder calorieën leveren? Bovendien vinden we in alle zaden antioxidanten, vitamines en mineralen terug. Sesamzaad bestaat voor een groot deel uit olie en eiwitten. Deze eiwitten zijn belangrijke bouwstenen voor ons lichaam. De olie in sesamzaad bestaat uit oliezuur.
Daarnaast bevat sesamzaad veel fermenteerbare voedingsvezels. Deze zijn gezonder dan niet-fermenteerbare en dienen als goede darmbacteriën. Dit soort vezels noemen we prebiotica. Sesamzaad bevat veel calcium, mangaan, koper, fosfor, zink, magnesium, ijzer en selenium. Ook het vitamine B-complex is goed in het zaad vertegenwoordigd. We treffen namelijk de vitamines B1, B2, B6 en B11 (foliumzuur) in de smakelijke zaadjes aan. Ook is het zaad een goede bron van vitamine E en diverse aminozuren, met name tryptofaan, histidine en methionine. Uniek aan sesamzaad zijn de stoffen sesamol, sesamin en sesamolin. Dit zijn zogenoemde lignanen (polyfenolen) die gunstige eigenschappen bezitten voor onze gezondheid.
“De eerste koude persing verschafte de beste kwaliteit olie”
Zoals gezegd, bevat sesamzaad veel olie, wel 40-60%, die via koude persing uit het zaad wordt verkregen. Deze vrijwel neutrale olie is helder lichtgeel van kleur en wordt niet snel ranzig. De eerste koude persing verschaft de beste kwaliteit olie. Deze wordt vervolgens gefilterd en is klaar voor gebruik. Bij de volgende twee persingen van het residu wordt van warmte gebruikt gemaakt. Dit gaat ten koste van de inhoudsstoffen. Deze olie is donker en moet nog worden gezuiverd. Na het persen blijft een soort koek over. Deze wordt als eiwitrijk veevoer of als meststof gebruikt.
Schandaal met sesamzaad
Hoewel sesam misschien wel het gezondste zaad ter wereld is, kwam in 2020 een groot voedselschandaal met sesamzaad aan het licht. In duizenden tonnen Indiaas sesamzaad werden resten van de stof ethyleenoxide aangetroffen die de Europese maximale norm van 0,05 mg per kilo overschreden. Dat sesamzaad was op dat moment al verwerkt in honderden voedingsmiddelen zoals koekjes, broodjes, olie en tahin. De lange lijst is nog steeds beschikbaar.
“Sesam is ook heerlijk bij kaasfondue”
Sesamzaadolie wordt voor verschillende toepassingen ingezet. Het is een prima massageolie en wordt in cosmetica gebruikt. En wat dacht u van sesam gezichtsolie? Het voorkomt huidveroudering en werkt beschermend bij zonlicht. Het is daarnaast duidelijk een goed idee om vaker sesamzaad of de olie in uw gerechten te verwerken. U zou het in uw muesli kunnen gebruiken of als tahin (sesamzaadpasta) lekker op een boterham kunnen smeren.
En misschien had u er nog niet aan gedacht, maar strooi eens wat sesamzaad over uw broccoli of groene salades. Sesam is ook heerlijk bij kaasfondue. Zet bij elke persoon een klein bakje neer om het in kaas gedoopte brood er doorheen te halen. U kunt het zaad tevens met andere zaden vermengen, zoals zonnebloem-, pijnboom- of pompoenpitten of maanzaad. Of u maakt u onderstaande heerlijke wortelburger met kikkererwten, sesam en havermout?
Ingrediënten:
- 2 grote wortels, geraspt (ca. 200-225 g)
- 125 g kikkererwten (uit blik of gekookt)
- 50 g sesamzaad
- 1 el tahini (sesampasta)
- 30 g havermout
- 1 teen knoflook
- 1 kleine rode ui
- rasp van 1 citroen
- sap van ½ limoen
- 1 tl gedroogde peper
- versgemalen peper en zout
Saus voor erbij:
- 150 ml kwark
- sap van ½ limoen
Toppings naar keuze:
- tomaat
- salade (rucola of veldsla)
- kiemen
- komkommer
- plakken oude kaas
Bereiden:
- Spoel de wortels af en rasp ze fijn. Snijd de knoflook en de ui fijn. Laat de kikkererwten uitlekken en pureer ze met de staafmixer of keuken, maar houd nog wel wat structuur.
- Rooster de sesamzaadjes en een droge koekenpan bruin.
- Meng de geraspte wortels, kikkererwten, ui, knoflook, sesamzaadjes en tahini door elkaar. Voeg de komijn, chilipeper, limoenrasp, de helft van het limoensap toe en roer goed door elkaar. Voeg de havermout toe.
- Breng op smaak met zout en peper en laat 10 minuten staan.
- Vorm mooie burgers van het wortelmengsel.
- Verwarm de oven voor op 180° C. Verhit wat olie in een koekenpan en bak de wortelburgers in een paar minuten aan beide kanten bruin. Leg ze nog 10 minuten in de oven.
- Maak intussen de limoenkwark door de rest van het limoensap te mengen met de kwark. Breng op smaak met peper en zout.
- Besmeer het broodje met de limoenkwark. Beleg met toppings naar keuze en leg de wortelburgers erop.
(Bron:yellowlemontreeblog.com)
Vragen of advies?
Wilt u meer weten over sesamzaadolie of een van onze andere oliën? Neem dan tijdens kantooruren contact op met onze medewerkers via tel. +31 (0)75-612 12 47 (lokaal tarief).
