Lang werd lijnzaad vooral als vogelvoer verkocht maar tegenwoordig is het ook een favoriet ingrediënt voor smoothies of in salades. Lijnzaad en lijnzaadolie hebben zelfs de status van superfood verworven. Wat maakt lijnzaad zo populair? Wat is het nut van lijnzaadolie voor onze gezondheid?
- Wat is lijnzaad(olie)?
- Wat is het Budwig-papje?
- Gebroken of niet-gebroken lijnzaad?
- Waarom is lijnzaad zo gezond?
- Lijnzaad bevat veel omega 3-vetzuur
- Lijnzaadolie combineren met andere olie
- Veilige dosering lijnzaadolie in softgels
- Recept: havermoutkoekjes met banaan, dadels en lijnzaad
Wat is lijnzaad(olie)?
Lijnzaad is een zaadsoort die van vlas (Linum usitassimum L.) wordt gemaakt. De Engelse naam 'flax seed' verwijst hier nog altijd naar terug. Het is een lid van de familie Linaceae. De botanische naam is makkelijk te verklaren. 'Linum' betekent 'vlas'. Het is afgeleid van het Griekse woord 'linon' dat voor 'draad' staat. 'Usitatissimum' betekent 'zeer nuttig'. Niet zo vreemd want vlas kent talloze nuttige toepassingen. Lijnzaad kent een lange geschiedenis. Van de vezels kunnen namelijk draadjes worden gemaakt die aan elkaar kunnen worden gedraaid tot garen. Hiermee kon de wever doek weven waarvan vervolgens kleding kon worden gemaakt.
In Egyptische graven uit 4000 v. Chr. werd lijnzaad teruggevonden dat als voeding aan de doden was meegegeven. Ook in het Oude Testament wordt al melding van lijnzaad gedaan. Vondsten van lijnzaad en geweven linnen in paalwoningen uit de jongste steentijd wijzen op sporen van de vlascultuur in Boven-Italië. Hippocrates (460 v. Chr.) was de eerste die vermelding van lijnzaad als heilkruid maakte. Onder de naam ‘linon’ beveelt hij een reeks slijmmiddelen voor inwendige en uitwendige toepassing aan. Hij werd al snel gevolgd door Theophrastus (371-287 v. Chr.) en Dioscorides (1e eeuw n. Chr.). Ook in Middeleeuwse kruidenboeken wordt melding van lijnzaad gemaakt, onder anderen door arts-botanist Hildegard von Bingen. Veel inzichten kwamen voort uit onderzoek van dr. Johanna Budwig (1908-2003). Inmiddels heeft haar zogenoemde 'Budwig-papje' grote faam verworden.
"Op basis van haar bevindingen creëerde Johanna Budwig het zogenoemde Budwig-papje"
Wat is het Budwig-papje?
Johanna Budwig studeerde zowel farmacologie als biochemie. Op latere leeftijd werd ze 'Heilpraktiker' oftewel natuurgeneeskundige. Uiteindelijk werd ze zeven keer voor een Nobelprijs genomineerd. Budwig slaagde er als eerste in om vetten te analyseren en verschillende vetzuren te onderscheiden. Ze ontdekte onder meer dat vetzuren wateroplosbaar worden in combinatie met eiwitten (zwavelhoudende aminozuren) en dat gezonde mensen een hoger gehalte aan omega-3-vetzuren in hun bloed hebben dan ongezonde.
Op basis van haar bevindingen creëerde zij het zogenoemde Budwig-papje. Dit is een eiwit- en energierijk ontbijt op basis van kwark en lijnzaadolie. Talloze mensen maken dit papje nog steeds dagelijks klaar ter verbetering van hun gezondheid. De basis van het papje zijn 3 el melk, 3 el lijnzaadolie, 100 g magere kwark en daarnaast naar smaak verse vruchten, noten, havervlokken en smaakmakers als kaneel of kokos. Wat het papje zo gezond maakt, is de combinatie van kwark (zwavelhoudende aminozuren) en lijnzaadolie (onverzadigde vetzuren).
"Gebroken lijnzaad oxideert snel"
Gebroken of niet-gebroken lijnzaad?
Het geniet altijd de voorkeur om heel lijnzaad te kopen en niet de gebroken vorm. Gebroken lijnzaad oxideert namelijk snel. U ruikt of ziet niets raars maar eigenlijk is het bedorven. Het beste is om heel lijnzaad te kopen en het dan zelf in kleine hoeveelheden te malen. Dit kan in een blender of koffiemolentje. U kunt ze ook in een vijzel fijnstampen. Bewaar het gemalen zaad afgesloten in de koelkast om oxidatie te voorkomen. Lijnzaadolie kan eveneens het best in de koelkast worden bewaard. De olie is meestal maximaal vier weken houdbaar. Het is ook van belang dat u de zaadjes noch de olie verhit en alleen koudgeperste olie gebruikt. Alle goede stoffen van de olie gaan namelijk bij verhitting verloren. Ook wordt vaak geadviseerd om lijnzaadolie in combinatie met citroensap of wat tarwekiemolie te gebruiken. Dit komt de opname van de goede stoffen in de lijnzaadolie ten goede.
"Lijnzaad en lijnzaadolie bevatten een indrukwekkend scala aan goede inhoudsstoffen"
Waarom is lijnzaad zo gezond?
Lijnzaad heeft een bijzonder kenmerk. Als de zaadjes breken, komt slijm vrij wat vervolgens de darmen reinigt. Dit gaat als volgt in z’n werk. Het slijm vormt een laag aan de binnenkant van de darmen en neemt op deze manier afvalstoffen mee die dan via de ontlasting het lichaam verlaten. Bovendien is lijnzaad natuurlijk een echte vezelbom. Wie dus met een smoothie of bijvoorbeeld het Budwig-papje ontbijt, is verzadigd en zal minder snel trek in tussendoortjes krijgen. Lijnzaad en lijnzaadolie bevatten bovendien een indrukwekkend scala aan goede inhoudsstoffen. Buiten de oplosbare en onoplosbare vezels die gunstig voor de spijsvertering zijn, is het zaad rijk aan antioxidanten en polyfenolen die het lichaam tegen schadelijke stoffen beschermen. Ook treffen we de vitamines B1, B2, B3, B6, B11 (foliumzuur), calcium, magnesium, kalium, zink, mangaan en ijzer in lijnzaad aan. Bovendien zitten er kleine hoeveelheden koper, fosfor, molybdeen en selenium in het zaad. Last but not least bevat lijnzaad lignanen. Dit is een groep van plantaardige stoffen die deel uitmaakt van de fyto-oestrogenen.
Tip:
Neem lijnzaad altijd in met veel water. De vezels in lijnzaad zuigen zich in de darmen vol met vocht. Om ze soepel te houden, hebben ze veel vocht nodig. Bovendien zorgen de volgezogen vezels voor een verzadigd gevoel en krijgt u minder snel zin om te snacken.
Lijnzaad bevat veel omega 3-vetzuur
Lijnzaad bevat bovendien een indrukwekkende hoeveelheid omega 3-vetzuur ALA oftewel alfa-linoleenzuur. Dit is een essentieel vetzuur. Ons lichaam kan zelf geen essentiële vetzuren aanmaken. We moeten deze uit onze voeding halen. Omega 3-vetzuren hebben diverse belangrijke functies in ons lichaam. Naast ALA kennen we nog EPA en DHA als essentiële vetzuren. Lijnzaad bevat alleen ALA maar het is mogelijk dat ALA uit lijnzaad in het lichaam in EPA en DHA wordt omgezet.
Ondanks al deze gunstige kenmerken wordt door het Voedingscentrum aangeraden slechts tijdelijk maximaal 15 tot 45 gram gebroken lijnzaad per dag te eten. Dit komt omdat lijnzaad cyanogenen bevat, net zoals bijvoorbeeld bittere amandelen en vlierbessen. Het menselijk lichaam kan cyanogenen omzetten in de gifstof cyanide (blauwzuur). Mocht u kiezen voor de maximale hoeveelheid van 45 gram, dan kunt u dit het beste over drie porties over de dag verspreid verdelen. Bij lijnzaadolie hoeft u hier geen rekening mee te houden. De cyanide blijft bij het persen van de olie achter in de pulp.
"De ideale verhouding omega 3- en omega 6-vetzuren in het lichaam is twee delen omega 6 op één deel omega 3"
Lijnzaadolie combineren met andere olie
Veel mensen denken dat vis de grootste bron van omega 3-vetzuren is. Dit klopt niet. In lijnzaadolie zitten twintigmaal zoveel omega 3-vetzuren als in makreel. De ideale verhouding omega 3- en omega 6-vetzuren in het lichaam is twee delen omega 6 op één deel omega 3. Vanuit die redenering bevat lijnzaadolie behoorlijk veel omega 3. Dit kunt u oplossen door het zelf in de ideale verhouding te mengen met praktisch elke andere olie, met uitzondering van olijfolie, omdat deze te weinig basis-omega 6-vetzuren bevat.
"Voor een breed spectrum aan onverzadigde vetzuren kunt u de lijnzaad softgels combineren met omega 6-olie"
Veilige dosering lijnzaadolie in softgels
Als u geen zin heeft om zelf lijnzaad te breken en te vermalen, kunt u bij ons terecht voor softgels met 1000 mg lijnzaadolie. Onze softgels van rundergelatine zijn speciaal vervaardigd uit koudgeperste olie van lijnzaad. De lijnzaadolie is gunstig voor een goede geestelijke balans* en voor het hart en de bloedvaten*. Voor een breed spectrum aan onverzadigde vetzuren zou u de lijnzaadsoftgels kunnen combineren met omega 6-olie. Het is wellicht nog goed om even te vermelden dat lijnzaad een bijzonder duurzaam gewas is dat ook nog eens als bodemverbeteraar functioneert. In sommige industrieën wordt lijnzaadolie tegenwoordig als brandstof gebruikt en er worden zelfs vloerlakken van gemaakt.
*Evaluatie gezondheidsclaims is lopende.
Havermoutkoekjes met banaan, dadels en lijnzaad
Vindt u het leuk om zelf culinair met lijnzaad aan de slag te gaan? Probeer dan eens deze havermoutkoekjes met banaan, dadels, walnoten en lijnzaad.
Ingrediënten:
- 2 el gebroken lijnzaad
- 6 el kokend water
- 40 g santen van blok
- 5 dadels
- 1 handje walnoten
- 2 rijpe bananen
- 3 el pindakaas
- 2 el appelstroop
- 100 g havermout
- 4 el volkorenbloem
- 2 el tarwezemelen
- 1,5 tl bakpoeder
- 1,5 tl kaneel
Bereiden:
● Meng het lijnzaad met het kokende water en zet het even weg
● Verwarm de oven voor op 180°C
● Maal het stuk santen, de walnoten en dadels fijn met de keukenmachine
● Voeg lijnzaad, bananen, pindakaas, appelstroop, havermout, volkomen meel, tarwezemelen, bakpoeder en kaneel toe en meng tot het geheel een fijne structuur heeft
● Kneed het deeg met de hand tot een bal, dek af en zet het voor een half uurtje weg in de koelkast Leg een stuk bakpapier op de bakplaat, verdeel het deeg in 10 stukken en druk deze op de bakplaat plat tot koekjes
● Bak ze circa 15 minuten in de oven tot ze goudbruin en gaar zijn.
(Bron: smulweb.nl)
Vragen of advies?
Wilt u meer weten over lijnzaadolie of een van onze andere plantaardige oliën? Neem dan tijdens kantooruren contact met onze medewerkers op via onze contactpagina of via tel.nr. +31 (0)75-612 12 47 (lokaal tarief).
