Bananen: uitstekende bron van kalium

Bananen behoren tot het botanische geslacht Musa, uit de Musaceae-familie. De naam Musa werd door de Zweedse plantkundige Linnaeus geïntroduceerd. Hij zou de benaming aan de naam van de lijfarts van de Romeinse keizer Augustus hebben ontleend: Antonius Musa. Bovendien staat het woord ‘mauz’ voor ‘gele vrucht’. De Nederlandse benaming ‘banaan’ stamt uit het Wolof. Dit is een taal die in West-Afrikaanse landen als Senegal, Gambia en Mauritanië wordt gesproken. De oorspronkelijke bewoners daar zouden het woord ‘banaan’ weer uit het Arabisch hebben overgenomen, waarin ‘banaan’ ‘vingertop’ betekent. Linnaeus gaf dessertbananen de naam Musa Sapientum (banaan van de wijzen) en bakbananen de soortnaam Musa paradisiaca (banaan van het paradijs). Inmiddels hebben de diverse soorten klinkende namen als ‘Robusta’, ‘Valery’, ‘Dwarf Cavendish’, ‘dollarbanaan’ (uit Latijns-Amerika) en ‘eurobanaan’ (van de Canarische eilanden of uit Afrika).

Botanisch is de langwerpige, gebogen banaan een kruid en geen plant. Toch noemen we de plant een bananenplant en de vrucht fruit. De bananenplant heeft geen stam maar een cilinder van bladeren. Na een poosje groeit aan deze cilinder een bloemknop. Elke knop bevat wel honderd bloemen en elke bloem wordt een banaan. Als deze zich ontwikkelen, wordt de tros natuurlijk steeds zwaarder. En zo komen we bij het antwoord op de grote vraag: waarom zijn bananen krom? Als de tros door de zwaartekracht naar beneden gaat hangen, willen de bananen juist zoveel mogelijk zon opvangen en groeien naar boven, tegen de zwaartekracht in. Zo ontstaat de gebogen vorm. Dit proces heet geotropie.

De geschiedenis van de banaan is niet evident. Het begon allemaal tienduizend jaar geleden in Nieuw-Guinea, waar de plaatselijke bevolking planten begon te telen. Ze verbouwden sagopalmen, taro en yams. Ze cultiveerden ook bananenplanten. Deze bananen waren niet geschikt om te eten, omdat de vruchten vol pitten zaten. Vermoedelijk dienden de vezels in de bladeren en de stengels als bouwmateriaal. In de loop der tijd veredelden deze boeren de bananenplanten tot ze een voedzame en smakelijk vrucht te pakken hadden. Er zijn bewijzen dat in Maleisië 4000 jaar geleden al bananen bestonden. In 327 voor Christus dook het fruit op in India en op de Filippijnen. Arabische handelaren introduceerden de vrucht vervolgens in Afrika. In 1482 zagen Portugese ontdekkingsreizigers de vrucht daar groeien en namen zij wat onderstammen mee naar Portugese kolonies op de Canarische Eilanden. Ook namen ze de Afrikaanse naam "banana" over. De volgende stap was in 1516 een tocht over de Atlantische Oceaan naar de Nieuwe Wereld, enkele jaren na de reizen van Columbus. Tegenwoordig groeien bananen overal in tropische en subtropische gebieden. De belangrijkste producenten zijn Brazilië, Costa Rica, Guatemala, Ecuador en México. Een klein deel wordt in Europa geteeld op de Canarische Eilanden en Cyprus en in Griekenland en Portugal.

In Nederland is de banaan het tweede meest gegeten fruit na de appel. Gemiddeld eten we met z’n allen ruim 20 gram banaan per dag. Vergeleken met appels bevatten bananen echter viermaal zoveel eiwitten, tweemaal zoveel koolhydraten, driemaal zoveel fosfor en vijfmaal zoveel vitamine A en ijzer. Overigens is de vrucht wereldwijd populair. In de Indonesische keuken wordt bijvoorbeeld gebakken banaan onder de naam pisang goreng als bijgerecht geserveerd. In India vinden bananen gretig aftrek als het om desserts als kheer, halwa, paniyaram (een soort Indiase poffertjes) en malpua gaat. Na rijst, graan en maïs is de banaan het meest gegeten voedsel ter wereld.

Het duurt ongeveer twee weken om bananen vanuit Zuid-Amerika per boot naar Europa te transporteren. Dit betekent dat ze onrijp worden geplukt en in koude containers worden vervoerd, zodat ze niet verder rijpen. Als ze eenmaal in Europa zijn aangekomen, wordt het fruit in zogenoemde rijpkamers gelegd. Hier wordt met grote kracht warme lucht langs de bananen geblazen. Van bovenaf blazen ventilatoren de warme lucht door de dozen. Tegelijkertijd wordt ethyleen aan de lucht toegevoegd. Ethyleen is een natuurlijk gas dat normaliter in de vrucht zelf wordt aangemaakt tijdens het rijpingsproces. Hierdoor worden de zure deeltjes afgebroken en het zetmeel omgezet in suiker. Het wordt gebruikt om het rijpingsproces weer op te starten en te controleren tot de bananen de goede kleur en smaak hebben. Met de ethyleen in de banaan kunt u overigens makkelijk ander fruit laten rijpen. Stop een onrijpe mango met een rijpe banaan in een plastic zak en in een mum van tijd is de mango rijp.

Om bananen hangt een aura van dikmaker. Dit klopt niet. Net zoals alle fruit bevatten bananen veel vezels. Deze dragen bij aan een verzadigd gevoel. Daarnaast zijn vezels belangrijk voor onze stoelgang en de balans in onze darmflora. Vezels zorgen ervoor dat we na het eten van een banaan minder snel weer trek krijgen. Let wel: hoe rijper de banaan, hoe minder vezels. Daarnaast bestaan bananen voor een groot deel uit koolhydraten. Ook hier is het verschil tussen een gele en groene banaan belangrijk. Hoe geler de banaan, hoe meer fruitsuikers omdat de koolhydraten dan steeds meer in suikers zijn omgezet. Wel worden de natuurlijke suikers snel door het lichaam opgenomen waardoor ze veel energie leveren. Een banaan bevat bovendien nauwelijks vet. Uiteindelijk valt het met die calorieën dus wel mee en wegen de voordelen van bananen op tegen de nadelen.

Buiten bovengenoemde vezels en koolhydraten bevatten bananen nog veel meer goede stoffen. Bananen zijn dus een perfect tussendoortje. Ze zijn onder meer een uitstekende bron van kalium en magnesium. Kalium is een mineraal dat een belangrijke rol speelt bij het doorgeven van prikkels in het zenuwstelsel. Zo zorgt het ervoor dat onze spieren en hart goed kunnen werken. Het mineraal magnesium is onder meer betrokken bij de botopbouw, opbouw van lichaamseiwit en de overdracht van prikkels in zenuwbanen en spieren. Daarnaast bevatten bananen maar liefst vijf van de acht B-vitamines. Deze werken vrijwel allemaal mee aan de energiestofwisseling en hebben invloed op de normale werking van ons zenuwstelsel. Door de combinatie van vitamine B6 en kalium zouden bananen zelfs de perfecte anti-katervoeding zijn. Andere fijne stoffen in bananen zijn het aminozuur tryptofaan, vitamine C en de mineralen calcium, mangaan en koper. Gaat u een uurtje sporten? Stop een banaan in de uw tas om daarna snel uw energie aan te vullen. Het is dus sowieso een goed idee om elke dag een banaan te eten. Komt u daar niet aan toe? Dan kunt u altijd nog gebruik maken van ons 100% natuurlijke bananenpoeder, afkomstig van Peruaanse bananen. Het poeder is een heerlijke aanvulling op uw smoothie of dessert. Of wat dacht u van bananenpannenkoekjes? De mogelijkheden zijn schier oneindig.