Fytonutriënten, wat zijn dat ook alweer? Voor wie het niet meer weet, vertellen we in bijgaand artikel meer over deze bijzondere voedingsstoffen in planten.
- Wat zijn fytonutriënten?
- Wat kunnen fytonutriënten voor ons betekenen?
- Waarom zitten er steeds minder fytonutriënten in onze voeding?
- Koken met kleur
- Fytonutriënten in voedingssupplementen
- Recept Cacao bananenbrood met bosbessen
Wat zijn fytonutriënten?
Hoewel fytonutriënten een bekende term in de biologie is, hebben velen niet direct een beeld bij deze stoffen. Het eerste dat handig is om te weten, is dat het hier om plantaardige voedingsstoffen gaat. Het woord fytonutriënten is afgeleid van het Griekse woord ‘phytos’ wat ‘plant’ betekent. Fytonutriënten zijn zogenoemde ‘bioactieve stoffen’ oftewel voedingsstoffen die uitsluitend in plantaardige voeding voorkomen: groente en fruit, granen en noten, en specerijen en kruiden.
‘Bioactief’ betekent dat ze een positief effect op de gezondheid hebben, maar dat er geen behoefte voor is vastgesteld. Planten maken deze beschermende stoffen zelf aan om zich tegen infecties, insecten of de straling van de zon te beschermen. Daarnaast vervullen ze een functie bij de bepaling van de geur of kleur van een plant. Fytonutriënten kunnen worden onderverdeeld in (poly)fenolen, terpenen, zwavelverbindingen en saponinen. In totaal zijn er wel vijfduizend fytonutriënten die alle nog uitvoerig worden onderzocht.
“Fytonutriënten blijken stevige antioxidanten te zijn”
Wat kunnen fytonutriënten voor ons betekenen?
Fytonutriënten worden als niet-essentieel bestempeld. Dit heeft weer te maken met het feit dat het bioactieve stoffen zijn. Deze oefenen wel invloed uit op de werking van het lichaam maar zijn niet essentieel voor het functioneren zelf. Daarentegen bevatten vitamines en mineralen wel stoffen die noodzakelijk zijn voor het lichaam. De functie van fytonutriënten kan meestal door andere stoffen worden overgenomen. Dit betekent echter niet dat deze stoffen gunstig voor uw gezondheid kunnen zijn.
Talloze onderzoeken hebben immers bewezen dat een grotendeels plantaardig voedingspatroon goed is voor de gezondheid. Het vermoeden is derhalve steeds meer ontstaan dat niet alleen vitamines en mineralen uit de planten verantwoordelijk zijn voor de positieve effecten, maar ook de fytonutriënten. Zo blijken fytonutriënten stevige antioxidanten te zijn. Fytonutriënten vormen vaak de basis voor medicijnen. Zo is aspirine tegenwoordig een kunstmatige, gesynthetiseerde stof maar werd het vroeger van wilgenbast gemaakt. Hippocates, de grondlegger van de moderne geneeskunde, raadde mensen 2500 jaar geleden al aan om tegen koorts wilgenbladthee te drinken. Dit komt door het fytonutriënt sallicine.
“Grootschaligheid, veredeling, gewasbescherming en grondbewerking werken verschraling in de hand”
Helaas bevatten onze planten steeds minder fytonutriënten. Dit komt omdat veel planten op verarmde grond worden geteeld. Bovendien worden hier bestrijdingsmiddelen bij gebruikt. Dit maakt het voor de plant minder noodzakelijk om die bijzondere beschermende stoffen te produceren. In biologisch geteelde groente en fruit treffen we gelukkig wel nog een behoorlijke hoeveelheid fytonutriënten aan. In een voorbewerkte industriële maaltijd bevinden zich daarentegen vaak helemaal geen fytonutriënten meer.
Bovendien verdwijnen veel van deze fijne stoffen na verhitting bij het koken of bakken. De stof lycopeen, die in tomaten zit, is hierop een uitzondering. Dat het steeds minder goed gaat met de bodemgesteldheid blijkt uit diverse Amerikaanse onderzoeken. Uit een van die onderzoeken blijkt dat bijvoorbeeld dat een wortel de afgelopen jaren een gemiddeld verlies van 49% aan natrium had, 16% kalium, 46% calcium, 27% ijzer, 24% magnesium en 76% koper. Grootschaligheid, veredeling, gewasbescherming en grondbewerking werken deze verschraling in de hand. Landbouwgrond moet steeds meer opbrengen per vierkante meter en de planten die er groeien, moeten de beschikbare voedingsstoffen uit de aarde dus met steeds meer andere planten delen.
“Elke kleur bevat z’n eigen fytonutriënten”
Onlangs publiceerden we al een blog over het belang van koken met kleur. Elke kleur bevat namelijk z’n eigen fytonutriënten als (bio)flavonoïden of polyfenolen. Denk hierbij aan het oranje van wortelen, rood, geel of groen van paprika’s, blauw van blauwe bessen en paars van aubergines. Groene pigmenten stammen meestal van een andere categorie fytonutriënten, namelijk de carotenoïden. Chocoholics kunnen blij opveren. Cacao bevat een grote hoeveelheid fytonutriënten (flavonoïden). Kies wel voor pure chocolade. Deze heeft de meeste polyfenolen en het minste suiker.
“Laat voeding uw medicijn zijn en uw medicijn uw voeding”
We kunnen dus stellen dat fytonutriënten een behoorlijk aandeel hebben aan een goede gezondheid. Men zegt wel eens: ‘Laat voeding uw medicijn zijn en uw medicijn uw voeding’. Vanuit dit perspectief is het belangrijk om zoveel mogelijk vers en biologisch te eten. Probeer daarnaast veel te variëren en op uw bord alle kleuren aan bod te laten komen. Ook kruiden en specerijen bevatten fytonutriënten. Gebruik ze dus royaal in uw gerechten.
Natuurlijk heeft u ook wel eens periodes waarin het lastig is om zelf elke dag zo’n kleurrijke, gezonde maaltijd op tafel te zetten. In zo’n periode kunt u terugvallen op voedingssupplementen. We noemden al lycopeen en cacao. Daarnaast zijn er supplementen met bijvoorbeeld bèta-caroteen, groene thee, ginkgo biloba en resveratrol.
Ingrediënten:
- 120 g volkoren speltmeel
- 50 g amandelmeel
- 70 g havermout
- 3 rijpe bananen
- 3 eieren
- 7 verse dadels
- 2 grote el rauwe cacao
- 1/2 tl vanille-extract
- snufje zout
- 1 tl baking soda
- 1 el appelcider azijn of citroensap
- een handje rozijnen
- een handje bosbessen
- een handje fijngehakte walnoten
Bereiden:
- Verwarm de oven voor op 160 graden
- Meng in een keukenmachine de bananen, eieren en havermout
- Ontpit de dadels en hak in grove stukken
- Voeg toe aan keukenmachine en maal fijn in het beslag
- Voeg dan speltmeel, amandelmeel, cacao, vanille en zout toe
- Voeg daarna baking soda en appelciderazijn toe
- Zet machine uit
- Roer handmatig rozijnen, bosbessen en fijngehakte walnoten door het mengsel
- Giet beslag in bakblik (bekleed met bakpapier)
- Bak de cake in ca. 45 min af (controleer binnenkant met satéprikker)
- Als het nog zacht is, dek af met aluminiumfolie en zet nog 10 min in oven
- Kort laten afkoelen
- Klaar!
(Bron: blijsuikervrij.nl)
Vragen of advies?
Wilt u meer weten over fytonutriënten? Neem dan tijdens kantooruren contact op met onze medewerkers via telefoonnummer: +31(0)75-612 12 47 (lokaal tarief).
Bronnen:
Onderzoeken met betrekking tot de bodemgesteldheid:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18309763
https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/026010600301700201
