Superfruit hoeft niet van ver te komen. Zo is de zwarte bes oftewel ‘cassisbes’ in onze contreien inheems. Toch vinden we ‘m niet zo vaak in de supermarkt. Daar treffen we vooral de ‘gewone’ blauwe bes aan. Desalniettemin wordt de Ribes nigrum als hét pronkstuk onder de bessen beschouwd. Niet vanwege het culinaire genot maar vanwege de bulk aan gezondheidsbevorderende kenmerken die dit kleine besje bevat. Daar kan geen goji-bes tegenop!
- Wat is zwarte bes (Ribes nigrum)?
- Zwarte bes: ‘struik van de duizend deugden’
- Zwarte bes is een superfruit
- Zwarte bes in likeuren en jam
- Wat kan zwarte bes voor ons betekenen?
- Voedingssupplementen met zwarte bes
- Zelf cassis maken?
Wat is zwarte bes (Ribes nigrum)?
De ene bes is de andere niet. Hoezeer ze uiterlijk op elkaar lijken, er is wel degelijk verschil tussen de blauwe bes en z’n zwarte broertje. De zwarte bes is evenmin een zwarte versie van de aalbes (Ribes rubrum). Ze variëren in smaak, groei, bloei en behoeftes. Mocht u twijfelen of u voor een aalbes- of een zwarte besstruik staat, dan hoeft u alleen maar te ruiken. Als u het zwarte besblad kneust, komt het typische aroma u tegemoet.
Deze bijzondere geur ontbreekt bij aalbesblad. De zwarte bes is een winterharde struik. Hij kan behoorlijk wat zon aan en een flinke bak van die fijne stralen draagt natuurlijk bij aan het rijpingsproces van de bessen. De bloei is in april met kleine, onopvallende bloemen. Houd er in uw eigen tuin rekening mee dat de Ribes nigrum behoorlijk kan uitdijen en zowel in breedte als in hoogte wel anderhalve meter kan worden. Een gezonde volwassen struik levert per seizoen in juli zo’n vier tot vijf kilo bessen op. De Latijnse naamgeving van de Ribus nigrum staat simpelweg voor ‘zwarte bes’.
“Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de bes uitzonderlijke populair in Engeland”
Oorspronkelijk kwam de zwarte bes alleen voor in Noord-Europa en Azië. Zoals vaak in de geschiedenis waren monniken al vroeg op de hoogte van de bijzondere kenmerken van de zwarte bes. Zij verbouwden immers talloze heilzame planten in hun tuinen. Bekend van de Ribes nigrum is dat deze al in de elfde eeuw in Russische kloostertuinen werd verbouwd. De teelt kwam vermoedelijk in de zeventiende eeuw echt op gang. In die periode werd de zwarte bes ook wel ‘struik van de duizend deugden’ genoemd en crème de cassis stond bekend als levenselixer.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de bes uitzonderlijke populair in Engeland. In die periode waren immers nauwelijks nog sinaasappels en ander fruit met vitamine C te verkrijgen. De Britse overheid stimuleerde vervolgens de teelt van de zwarte bes. Dit ging zo ver dat in 1942 gratis zwarte bessensap aan kinderen onder de twee jaar werd uitgedeeld. Sinds 1982 staat de zwarte bes volop in de belangstelling van de wetenschap en zijn er talloze studies naar gedaan.
“De zwarte bes kent nog een pluspunt: hij bevat 0 (!) gram verzadigd vet”
Hoewel we de laatste jaren natuurlijk praktisch dood worden gegooid met termen als superfood en superfruit, kunnen we niet ontkennen dat de zwarte bes wel degelijk een pronkstuk onder de bessen is. Dit bescheiden besje barst namelijk bijna uit elkaar van inhoudsstoffen waar we als mens blij van worden. Zo treffen we in de bes de vetzuren gamma-linoleenzuur (GLA) en alfa-linoleenzuur (ALA) aan.
Daarnaast bevat de Ribes nigrum uitzonderlijk veel fytonutriënten, anthocyanidinen (ANC) en proanthocyanidinen (PAC). Deze anthocyanen zijn natuurlijke kleurstoffen die als krachtige antioxidant fungeren. We hebben het hier over hoeveelheden waar de blauwe bes en de braam slechts een puntje aan kunnen zuigen. Volgens onderzoeken door het Scottisch Crop Research Institute voert de zwarte bes zelfs de ranglijst aan van bessen met de meeste antioxidanten en verslaat hiermee zelfs de goji-bes.
Volgens dit instituut staat de framboos op nummer twee, gevolgd door blauwe bessen, aardbeien en granaatappels en bevat de zwarte bes ongeveer vijfmaal zoveel vitamine C als sinaasappels. Daarnaast beschikt de zwarte bes over de vitamines A, B1,B2, B3, B6, B11 (foliumzuur) en E. Ook treffen we de mineralen calcium, fosfor, ijzer, kalium, jodium, mangaan, magnesium en zink in dit kleine besje aan. Daarbij komen nog diverse polyfenolen, tannines en vezels. De zwarte bes kent nog een pluspunt: hij bevat 0 (!) gram verzadigd vet.
“Zwarte bessen zijn bij uitstek geschikt om te worden verwerkt”
Zwarte bes in likeuren en jam
Zwarte bes is als rauwe bes wel eetbaar maar niet echt lekker. De bes smaakt bovenal wrang. Zwarte bessen zijn bij uitstek geschikt om te worden verwerkt. In sap, gelei, jam en likeur. Of in cassis. Pas na het koken, komt het heerlijke aroma tot z’n recht. De meeste zwarte bessen belanden na het plukken dan ook direct in de levensmiddelenindustrie waar ze, vaak in combinatie met andere bessen, worden verwerkt.
“De bessen, zaden en bladeren hebben alle verschillende eigenschappen”
Wat kan zwarte bes voor ons betekenen?
In de loop der geschiedenis werden aan de zwarte bes meerdere gezondheidsvoordelen toegeschreven. Wij mogen hierover vanwege de Europese wetgeving niet veel zeggen. We kunnen wel stellen dat de bessen, zaden en bladeren alle verschillende eigenschappen hebben. Zo wordt het blad van de zwarte bes gebruikt voor het behoud van gezond kraakbeen* en soepele gewrichten*. Zwarte bessenpoeder is in het algemeen goed voor de bloeddruk*. De olie ondersteunt eveneens de spieren* en gewrichten* en draagt bij aan de algehele gezondheid van het lichaam*. De Ribes nigrum is duidelijk een bes om serieus te nemen!
“Het blad is eveneens rijk aan nuttige voedingsstoffen als bioflavonoïden”
Praktisch alles van de Ribes nigrum is eetbaar voor de mens. Zoals we al vertelden, zijn de bessen pas lekker als ze zijn verwerkt. U kunt natuurlijk ook voor een voedingssupplement met zwarte bes kiezen. Zo profiteert u wel van de goede kenmerken van de zwarte bes, maar hoeft u niet de wrange smaak te doorstaan. Ons zwarte bessenpoeder bijvoorbeeld is gemaakt van gevriesdroogde zwarte bessen uit Finland. Het poeder is een fijne aanvulling voor uw smoothies.
Daarnaast kunt u bij ons terecht voor zwarte bessenolie. Deze wordt middels koude persing uit de zaden van de zwarte bes gewonnen. Hieruit ontstaat een waardevolle olie met 14% van het omega 6-vetzuur gamma-linoleenzuur (GLA). Onze softgels bevatten 500 mg zwarte bessenolie per softgel. Last but not least, kunt u ook bij ons terecht voor zwarte besbladextract-capsules. Het blad is namelijk eveneens rijk aan nuttige voedingsstoffen zoals bioflavonoïden. Daarnaast treft u zwarte besblad aan in een van onze groenlipmosselformules: groenlipmossel met curcumine en zwarte besblad.
*Evaluatie gezondheidsclaims is lopende.
(Bron: nederlands-dis.nl)
Heeft u er wel eens over gedacht om zelf cassis oftewel zwarte bessensiroop te maken? Het is eenvoudig, lekker en gezond. Bijgaand een recept.
Ingrediënten:
- 1 kilo rijpe zwarte bessen
- 750 g rietsuiker
- sap van 2 citroenen
- eventueel wat zwart bessenblad
Bereiden:
- Kook de bessen op een zacht vuurtje in tien minuten kapot
- Laat eventueel voor meer smaak wat zwart bessenblad meekoken
- Doe de pulp in een zeef en wrijf met een houten lepel het vocht eruit
- Nu heeft u ruim een halve liter troebel sap
- Verhit het sap tot de kook
- Haal de pan van het vuur en roer met een houten lepel de suiker erdoor
- Laat verder afkoelen en roer er lauwwarm sap van 2 citroenen doorheen
- Bewaar in gesteriliseerde flessen
- Verdun voor het drinken 1 deel siroop op 7 delen (bruisend) water.
Vragen of advies?
Wilt u meer weten over zwarte bessen of ander superfruit? Neem dan tijdens kantooruren contact op met onze medewerkers via tel. +31 (0)75-612 12 47 (lokaal tarief).
