Saffloer kent een lange geschiedenis, bijvoorbeeld als verfstof in de pyramides. Saffloerolie wordt bovendien veelvuldig culinair gebruikt. Daarnaast neemt de olie een belangrijke rol in de kruidenkunde in. De olie is dan ook een rijke bron van omega 6- en 9-vetzuren.
- Saffloer is van oorsprong een verfplant
- Hoe kwam saffloer in Europa terecht?
- Wat is saffloerolie?
- Saffloerolie in de volkskruidenkunde
- Saffloerolie bevat vitamine E
- Saffloerolie is goed voor de huid
- Waar is saffloerolie nog meer goed voor?
- Saffloerolie in handige capsules
- Zelf saffloer planten?
- Recept: verse mayonaise met saffloerolie
Saffloer is van oorsprong een verfplant
Saffloer kent vele namen. Zo wordt het in de volksmond vaak ‘valse saffraan’ genoemd. De niet-opvallende, distelachtige, eenjarige plant heeft als botanische naam Carthamus tinctorius. Deze verwijst naar het eeuwenoude gebruik van saffloer als verfplant. Carthamus stamt namelijk van het Arabische woord ‘kurthum’, wat ‘verven’ betekent. In het Hebreeuws is ‘verven’ ‘kartami’ en in India is het ‘kusumba’. ‘Tinctorius’ staat voor ‘ook gebruikt als verf’. Met tweemaal de verwijzing naar verven, is het duidelijk welke functie de distel lang heeft vervuld. Ook de Nederlandse benaming verwijst waarschijnlijk naar het Arabisch: ‘al-usfur’, ‘zafara’ of ‘asfar’, wat ‘hij was geel’ betekent.
Inmiddels weten we dat de plant al ruim vijfduizend jaar met de mens is verbonden. Zo zijn overblijfselen van 5500 jaar oude mummies gevonden, met windsels die met saffloer waren geverfd. Ook werden de bloemen ingezet om verfstoffen voor textiel te winnen. Het ging dan om geel (carthamidine) of rood (carthamine). Saffloerpigmenten werden in muurbeschilderingen in de graftombes teruggevonden. Bovendien gebruikten de oude Egyptenaren saffloerpigmenten in cosmetica.
Net als de Grieken trouwens, die zalfjes van de olie maakten. De olie vond tevens gretig aftrek in Afrika, waar hij werd gebruikt om olielampen mee te branden.
TIP: zelf kleurstof uit saffloerbloemen halen?
U heeft ongeveer hetzelfde gewicht in bloemblaadjes nodig als het gewicht van het stuk textiel dat u wilt verven. U verkrijgt de gele verfstof door de bloemblaadjes in water op te lossen. Gooi de pulp die overblijft echter niet weg! Deze kunt u drogen en dan oplossen in loog. Op deze manier ontstaat de rode kleurstof.
Het is niet geheel duidelijk hoe saffloer in Europa belandde. Het meest logisch is dat het de Romeinen waren die de plant introduceerden. In ieder geval werd saffloer vanaf de 13e eeuw in Europa gebruikt en vanaf de 17e werd het kruid ook verbouwd. Dit gebeurde vooral op plekken waar een droog en zacht klimaat heerste, zoals bijvoorbeeld in de Franse Elzas. Eind achttiende eeuw kwam er steeds meer saffloer uit andere landen op de markt en nam de Europese teelt af.
Rond 1900 werden natuurlijk kleurstoffen steeds vaker vervangen door chemische. Hiermee verdween de teelt in Europa bijna volledig.
“De olie bevat relatief veel van het onverzadigde essentiële omega 6-vetzuur”
De olie die uit de saffloerzaden wordt gewonnen, wordt ook wel distelolie genoemd. Het is een dunne, lichtgele, natuurlijke en plantaardige olie met een neutrale geur en smaak. De zaden lijken wat op zonnebloempitten. Ze zijn wel wat kleiner en driehoekiger van vorm. Elke bevruchte bloem bevat vijftien tot twintig zaden. Deze zaden bevinden zich in een ragfijn ‘jurkje’. De zaden worden meestal koudgeperst om er zo de olie uit te verkrijgen. De olie bevat relatief veel van het onverzadigde essentiële omega 6-vetzuur dat ook wel linolzuur wordt genoemd. Daarnaast treffen we het onverzadigde vetzuur omega 9 in de zaden aan. Ons lichaam kan zelf geen linolzuur aanmaken. We moeten het derhalve uit onze voeding halen. Het is trouwens wel van belang dat de balans tussen de omega 3-, 6- en 9-vetzuren op orde is.
Wie veel omega 6 binnenkrijgt, kan moeilijker omega 3 (alfalinoleenzuur) opnemen. Uit de omzetting van het linolzuur uit bijvoorbeeld saffloerolie wordt gamma-linoleenzuur (GLA) verkregen. Houd er dus rekening mee dat het goed is om bij het gebruik van saffloerolie ook het omega 3-vetzuur EPA in te nemen. Dit kan worden bereikt door saffloerolie in combinatie met lijnzaadolie te gebruiken. Deze olie bevat immers veel omega 3-vetzuren.
“De bloemen werden als bijgerecht gebruikt”
Saffloerolie in de volkskruidenkunde
De Griekse arts, farmacoloog en botanicus Dioscorides schreef in zijn Materia Medica al over saffloer. Hij schrijft dat de bloemen als bijgerecht werden gebruikt en dat de ‘tot sap bewerkte zaden’ met kippenbouillon of honingwater gezondheidsbevorderend zouden zijn. Met ‘tot sap bewerkte zaden’ staat waarschijnlijk voor saffloerolie. In de middeleeuwen en latere geschriften wordt saffloer eveneens beschreven. De beroemde botanicus Rembert Dodoens zegt hierover: ‘Dit cruyt wort gesaeyt in sommighe hoven ende weiden oft bouwlanden van Italien/Spaegnien ende Vranckrijk’.
“Vitamine E beschermt de cellen tegen vrije radicalen”
Saffloerolie bevat vitamine E
Saffloerolie bevat tevens vitamine E. Dit is een antioxidant die de cellen tegen vrije radicalen beschermt. Daarnaast treffen we de vitamines A en K en de mineralen, natrium, ijzer, kalium, magnesium, calcium, koper, fosfor, zink, jodium, mangaan en selenium in de olie aan.
“Saffloerolie voedt en beschermt de huid”
Saffloerolie wordt nog altijd veelvuldig aan cosmetica toegevoegd. U kunt de olie echter ook direct op de huid aanbrengen. Hij laat zich goed uitsmeren en heeft een huidverzorgende functie. Wie saffloerolie op de huid smeert, ervaart direct dat deze kalmeert en wordt gehydrateerd. De huid voelt gladder en zachter. Saffloerolie voedt en beschermt de huid. Saffloerolie heeft daarnaast nog andere gezondheidsbevorderende kenmerken waar wij hier vanwege Europese regelgeving echter niets over mogen zeggen. U vindt op internet echter een schat aan informatie over deze bijzondere olie.
“Culinair wordt volop geëxperimenteerd met de productie van saffloerhoning”
De techniek staat voor niets. Inmiddels worden saffloer en saffloerolie dus voor van alles en nog wat gebruikt. Zo wordt onderzocht of van de olie een biologisch afbreekbare vervanging van smeerolie kan worden gemaakt. Daarnaast worden de droge stengels als brandstof gebruikt. Van de vezels kan papier worden geproduceerd. Culinair wordt volop geëxperimenteerd met de productie van saffloerhoning. Ook kan van de bloemen een thee worden getrokken.
Deze is overigens niet geschikt voor zwangere vrouwen. De zaden zijn rauw of geroosterd eetbaar en lekker als tussendoortje of om over gerechten te strooien. En natuurlijk komen we de bloemen vaak als snijbloem tegen in boeketten of als droogbloemen. Na het persen van de olie blijft meel over. Dit meel is bijzonder eiwitrijk en geschikt als toevoeging van veevoer.
“Saffloerolie is niet geschikt om te verhitten”
Saffloerolie in handige softgels
Let op als u met saffloerolie wilt koken. De olie is vanwege het hoge percentage aan onverzadigde vetzuren namelijk niet geschikt om te verhitten. Bij verhitting van deze olie vindt namelijk een chemisch proces plaats waarbij schadelijke stoffen vrijkomen. Bovendien tast verhitting de smaak aan. Gemak dient echter de mens. U kunt derhalve kiezen voor saffloerolie in handige softgels. Onze saffloerolie stamt uit de zaden en wordt via koude persing verkregen. Dit betekent dat er zo weinig mogelijk hitte bij het productieproces is gebruikt, waardoor de waardevolle voedingsstoffen zo veel mogelijk behouden zijn gebleven.
“Saffloer kan niet goed tegen natte voeten”
Saffloer is dol op de zon. Als u dus zelf saffloer wilt kweken, kies dan voor een zonnige plek in uw tuin. De plant kan niet zo goed tegen natte voeten. Hou bij het planten er dus rekening mee dat u voor een droge plek of eentje met een goede afwatering kiest. U zaait de zaden ongeveer 30-40 cm van elkaar af. Dit kan in april of mei. De bloeiperiode is in juli en augustus.
Vanwege z’n neutrale smaak leent saffloerolie zich uitstekend om mayonaise van te maken.
Ingrediënten:
- 3 eieren
- 2 el mosterd
- 2 el citroensap
- 300 ml saffloerolie
- peper
- 1 tl zout
Bereiden:
- Neem een hoge maatbeker en doe er 2 hele eieren en 1 eierdooier in
- Voeg de mosterd en het citroensap toe
- Overgiet met de saffloerolie
- Zet de staafmixer op de bodem van de mengbeker en trek langzaam omhoog
- Kruid met peper en zout
- Bewaar deze mayonaise circa twee weken in een weckpot
Vragen of advies?
Wilt u meer weten over saffloerolie of andere plantaardige oliën uit ons assortiment? Neem dan tijdens kantooruren contact met onze medewerkers via tel. +31 (0)75-612 12 47 (lokaal tarief).
