De natuur kent uiteenlopende kostgangers, soms met prachtige namen. Kent u bijvoorbeeld de sarsaparilla al? Deze eetbare plant heeft een lange geschiedenis als heilkruid in Midden- en Zuid-Amerika. Populair is vooral de wortel van de Smilax officinalis, zoals de botanische naam luidt. Deze heeft positieve kenmerken voor enkele lichaamsfuncties, waar we in dit blog wat dieper op ingaan.
Sarsaparilla of Smilax officinalis staat ook bekend als hondsdruif, kattenbroeder, aasbloem of stekelige klimop. Vaak wordt de naam tot ‘sariva’ afgekort. De Latijnse naam is eenvoudig te verklaren. ‘Smilax’ is de Griekse benaming voor stekelige (klim)planten. Het is afgeleid van het Griekse ‘smilé’, wat ‘krabber’ betekent en naar de stekelige bladeren verwijst, en van het Latijnse ‘asper’, dat ‘ruw’ betekent. ‘Officinalis’ staat altijd voor ‘van de werkplek van de apotheker’ en werd toegekend aan planten die als heilkruid werden beschouwd.
Het is een niet winterharde, groenblijvende en woekerende klimplant die tot wel vijftig meer hoog kan worden. Sarsaparilla groeit vooral in het Caribisch gebied, Zuid-Amerika, Mexico, Honduras en West-Indië. De plant is houtachtig en heeft hartvormige bladeren. In de zomer ontstaan witte tot lichtgele bloemen aan de takken, die na de bloei zwarte bessen ter grootte van een vlierbes opleveren. In landen waar de sarsaparilla oorspronkelijk groeit, worden niet alleen de wortels, bladeren en takken van de plant gebruikt, maar ook de bessen. In Europa staan de bessen zelden op het menu. Ze dienen hier vooral voor de sier.
“Volgens de Ayurveda brengt sarsaparilla de drie de doshas in balans”
In 1400 werd sarsaparilla door Spaanse ontdekkingsreizigers naar Europa gebracht. Zij noemden de plant ‘zarzaparilla’. ‘Zarza’ betekent ‘braamstruik’ en ‘parilla’ ‘wijngaard’. En zo komen we tot ‘doornige wijngaard’. De wortels werden toen al eeuwen door inheemse bewoners voor diverse doeleinden gebruikt. In Europa werd de plant grondig onderzocht en geneesheren uit die tijd zagen er wel heil in. Volgens de Ayurveda, de officieel erkende Indiase kruidenkunde, brengt sarsaparilla alle drie de doshas in balans. Doshas zijn de drie lichaamstypes Pitta, Kapha en Vata. In de Chinese heilkunde wordt de plant als een kruid gezien dat de levensenergie oftewel qi versterkt.
“De saponinen in sarsaparilla ondersteunen het behoud van een gezonde spijsvertering”
In Europa gebruiken we dus vooral de bijwortels van de stok en in mindere mate de bladeren en de stengels. De laatste worden meestal voor uitwendig gebruik aangewend, bijvoorbeeld voor de huid. De wortel bevat dan ook de meeste gezondheidsbevorderende stoffen. We beginnen met de saponinen sarsapogenine, smilagenine, sarsasaponine, isosarsapogenine, smilasaponine, smilacine, sarsaparilloside en sarsasaponosiden.
Saponinen zijn beter bekend onder de volksnaam ‘zeepstoffen’. Planten maken saponinen aan om zichzelf en hun kroost (de zaden) te beschermen tegen aanvallen van buitenaf, bijvoorbeeld bacteriën, insecten en schimmels. Uiteenlopende saponinen hebben verschillende voor- en nadelen voor de gezondheid. Zo kunnen saponinen een remmend effect op de opnames van vitamines en eiwitten in de darmen hebben. Saponinen in (zwarte) knoflook, fenegriek, spinazie en uien hebben juist grote voordelen voor de cholesterolspiegel. De saponinen in sarsaparilla ondersteunen het behoud van een gezonde spijsvertering*. Sarsaparilla wekt de eetlust op* en helpt bij een opgeblazen gevoel na de maaltijd*. Bovendien is het goed voor het behoud van soepele gewrichten* en ondersteunt een goed werkend bewegingsapparaat*.
*Evaluatie gezondheidsclaims is lopende.
“Sarsaparilla is ook goed voor de gezondheid van onze planeet”
Buiten saponinen bevat de sarsaparillawortel diverse fytosterolen en de bitterstof smilacine. Ook treffen we de flavonoïden quercetine en kaempferol en diverse mineralen in het kruid aan, zoals tin, kobalt, jodium, magnesium, calcium, kalium, zink, chroom, selenium, ijzer, zwavel en mangaan. En wat dacht u van diverse triterpenen, looistoffen en fenolzuren? Bovendien is sarsaparilla een stevige antioxidant. Antioxidanten zijn de beschermers van onze cellen en weefsels.
Ook bevat het de vitamines A, B-complex, de weerstandsvitamine C en vitamine D. Overigens heeft de plant niet alleen voor de mens bijzondere kenmerken, hij is ook goed voor de gezondheid van onze planeet en kan helpen om zware metalen uit verontreinigde bodems te verwijderen. Dit heeft te maken met een hoge tolerantie van de sarsaparilla voor metalen.
“Veel plantenextracten bevatten natuurlijke oliën en vetten en zijn daarom geschikt voor huidverzorgingsproducten”
De cosmetica-industrie ziet wel heil in de sarsaparilla. Zo wordt de wortel gekookt en in haarwater en crèmes verwerkt. Veel plantenextracten bevatten natuurlijke oliën en vetten en zijn daarom geschikt voor huidverzorgingsproducten. De plantaardige lipiden in de sarsaparillawortel worden dan ook gebruikt als moisturizer omdat ze diep hydrateren. Iets waar ons velletje natuurlijk blij van wordt.
“Vanaf de vroege 1800’s is sarsaparilla zelfs naamdrager van een populaire frisdrank”
De voedingsindustrie is eveneens dol op sarsaparilla. De plant wordt als smaakmaker veelvuldig ingezet voor roomijs, snoep, fruitsappen, frisdrank en gebak. Vanaf de vroege 1800’s is sarsaparilla zelfs naamdrager van een populaire frisdrank. Het zogenoemde ‘root beer’ werd oorspronkelijk door Indianen geproduceerd. Aanvankelijk werd dit drankje van de sarsaparilla-wijnstok gemaakt, terwijl root beer of wortelbier uit de wortels van de sassafras-boom werd ontwikkeld. Inmiddels wordt root beer niet meer van sassafras gemaakt vanwege potentiële gezondheidsrisico’s.
Sarsaparilla is echter nog steeds een koolzuurhoudende frisdrank die van de wortel van een broertje van de Smilax officinalis, de Smilax ornata, wordt gefabriceerd. Sinds 1975 wordt het onder de naam root beer verkocht door Charles Elmer Hires. Tegen 1893 was het wortelbier overal in de Verenigde Staten verkrijgbaar, zowel met als zonder alcohol.
“Dit extract is met behulp van moderne, efficiënte technieken uit de lange bijwortels van de plant geëxtraheerd”
U hoeft niet zelf met sarsaparillawortel aan de slag te gaan als u gebruik wilt maken van de positieve kenmerken van de plant. U kunt bijvoorbeeld bij ons terecht voor capsules met sarsaparilla-extract. Dit extract is met behulp van moderne, efficiënte technieken uit de lange bijwortels van de plant geëxtraheerd en in makkelijk mee te nemen capsules verpakt. Ons supplement is geschikt voor vegetariërs.
Vragen of advies?
Wilt u meer weten over sarsaparilla of andere kruiden uit ons assortiment? Neem dan tijdens kantooruren contact op met onze medewerkers via tel. +31 (0)75-612 12 47 (lokaal tarief).
