Gotu kola: ‘manusje van alles’ uit de Ayurveda Ontspannen lachende vrouw

Moe, gestresst en ongeconcentreerd? Een zwaar weekend achter de rug? Misschien kan gotu kola uitkomst bieden. Deze ayurvedische plant, die ook bekend staat onder de naam Aziatische waternavel, kent diverse toepassingen. Gotu kola is letterlijk ‘brainfood’.

Wat is gotu kola of Aziatische waternavel?

De frisgroene blaadjes van de Gotu kolaDe frisgroene blaadjes van de Gotu kola

Hoewel de naam gotu kola (Centella asiatica) dit doet vermoeden, heeft deze plant helemaal niets met de kolanoot of verwanten te maken. Integendeel, gotu kola is familie van de peterselie (Umbelliferae). De plant komt oorspronkelijk uit Zuidoost-Azië, maar tegenwoordig groeit hij in veel warme gebieden op deze aardkloot. Gotu kola is een supergemakkelijke plant om te onderhouden en is het hele jaar plukbaar.

Qua uiterlijk lijkt de plant wat op hondsdraf. Ook enkele eigenschappen komen overeen. Zo groeit de Aziatische waternavel het liefst op grote hoogte tot 1800 meter, laag bij de grond in een drassige omgeving. Hier ontwikkelt de plant een slanke stengel en kruipende uitlopers. Gotu kola heeft groen-rode steeltjes en kleine, zachte blaadjes. De bloemetjes zijn wit tot lichtroze.

“In het Nederlands noemen we gotu kola ook wel tijgergras of Indische waternavel”

Hoe komt gotu kola aan z’n naam?

De plantenwereld hangt aan elkaar van de prachtige namen. Zo is de Latijnse benaming voor gotu kola Centella asiatica. Men vermoedt dat ‘Centella’ voor ‘Cente’ staat, wat ‘ontwikkeling’ betekent. Gotu kola blijft namelijk altijd doorgroeien en is dus altijd in ontwikkeling. De toevoeging ‘asiatica’ spreekt natuurlijk voor zich. De plant komt immers van oorsprong uit Azië.

Het 'naveltje' in het blad van de Gotu kolaHet 'naveltje' in het blad van de Gotu kola
Salade met Gotu kolaSalade met Gotu kola

Gotu kola wordt in Azië veelvuldig uitwendig gebruikt. De plant staat bekend als zijnde goed voor de huid. Van dieren, zoals bovengenoemde tijgers, is bekend dat ze het kruid gebruiken om hun wonden mee te genezen. Maar het is ook populair als ingrediënt voor bijvoorbeeld salades. In de Myanmarese keuken is rauwe waternavel het hoofdingrediënt van een salade die met uien, gemalen pinda’s en boonpoeder wordt gemaakt en vervolgens gekruid met vissaus en limoensap.

Maar hoezo ‘navel’? Deze benaming kan worden verklaard door naar de vorm van de bladeren te kijken. Deze hebben een duidelijk middelpunt van waaruit de nerven naar de randen van het blad uitreiken, vergelijkbaar met de lijnen die vanuit een navel lopen. In het Nederlands noemen we gotu kola ook wel tijgergras of Indische waternavel.

De benaming ‘tijgergras’ is te verklaren doordat gewonde tijgers door het kruid rollen om zo hun wonden te laten helen. De Papua’s in Nieuw-Guinea, waar de plant van oorsprong groeit, noemen de plant ook wel ‘daun pegagan’. Dit is in feite de Maleise naam. ‘Daun’ betekent ‘blad’. In het Engels heet gotu kola ‘Indian pennywort’. In China noemt men de plant ook wel Fo Ti Ting wat ‘lang leef kruid’ betekent.

Gotu kola: breinvriendelijke plant

In de Ayurveda staat gotu kola bekend als een van de meest breinvriendelijke planten. Het bovengrondse deel van de plant wordt dan ook vaak in de traditionele Chinese en ayurvedische kruidenkunde toegepast. En dat is niet zo vreemd. Aziatische waternavel is namelijk een stevige antioxidant. Dit betekent dat de plant in staat is om het lichaam te beschermen tegen schadelijke invloeden van buitenaf, de zogenoemde vrije radicalen. U kunt hierbij denken aan luchtvervuiling, alcohol, overmatig sporten en roken. Deze vrije radicalen kunnen schade aanrichten aan onze weefsels en cellen.

Culinair gebruik gotu kola in Azië

In Indonesië worden de bladeren vaak gebruikt om een soort salade te maken die sambai oi peuga-ga heet. Ook het gemarineerde groente- of fruitgerecht asinan wordt van Aziatische waternavel gemaakt. Ook in Vietnam en Thailand zijn de rauwe bladeren geliefd in een salade of op een broodje. Daarnaast wordt de waternavel voor de bereiding van voedzame dranken gebruikt. Daar houdt het echter niet meer op, want in Sri Lanka is gotu kola de meest verkrijgbare bladgroente. De naam ‘gotu’ verwijst naar de conische vorm van de plant. ‘Kola’ betekent ‘blad’. De groente wordt vaak met curry en rijst geserveerd.

“Meestal worden de bladeren en stengels van de Centella asiatica gebruikt”

Welke inhoudsstoffen bevat de Centella asiatica?

Meestal worden de bladeren en stengels van de Centella asiatica gebruikt. Hierin zitten de belangrijkste inhoudsstoffen van de plant, zoals diverse triterpenoïde saponinen: asiaticoside, madecassoside, hydroxyasiaticoside, glycosiden, brahmoshide, thankuniside en indocentelloside. Daarnaast bevat gotu kola enkele triterpeenzuren, zoals onder meer asiatzuur, madiasiatzuur en brahminezuur.

Daarnaast treffen we de fystosterolen campesterol, stegmasterol en betasitosterol. En wat dacht u van de flavonoïden quercetine en kaemferol? Hier bovenop bevinden zich ook nog diverse aminozuren en de bitterstof vellarine, evenals bètacaroteen, vitamine C, de vitamines B1 en B2, inositol en de mineralen kalium, chroom, calcium, selenium, ijzer, fosfor, tin, zink en sicilicum in de plant.

Andere inhoudsstoffen zijn koolhydraten, linolzuur, stearinezuur, palmitinezuur, alkaloïden en pectine. Het is dus geen wonder dat gotu kola in de kruidenleer ook wel eens het ‘manusje van alles’ uit de Ayurveda wordt genoemd.

"Gotu kola helpt om geconcentreerd te blijven"

Waar wordt gotu kola nog meer voor gebruikt?

Zoals gezegd, vindt gotu kola gretig aftrek in de Aziatische keuken. De Aziatische waternavel kan echter meer. We mogen hier vanwege Europese wetgeving niet veel over zeggen, maar we kunnen wel stellen dat belangrijke toepassingen vooral betrekking hebben op de bloedvaten* en de bloedcirculatie*. Daarnaast helpt gotu kola om geconcentreerd te blijven*. Bovendien zijn de inhoudsstoffen gunstig voor een goede geestelijke balans*. Niet zo vreemd dus dat de plant in de Ayurveda als ‘breinvriendelijk’ wordt beschouwd.

*Evaluatie gezondheidsclaims is lopende.

Gotu kola als voedingssupplement

Natuurlijk kunt u zelf met gotu kola gaan koken of er een lekkere salade van maken. U kunt echter ook van alle fijne inhoudsstoffen profiteren middels een voedingssupplement met gotu kola extract. Bij ons treft u plantaardige, vegan capsules aan die hoog zijn gedoseerd op 8% triterpenen. Het supplement bevat 400 mg gotu kola per capsule.

Vragen of advies?

Wilt u meer weten over gotu kola of andere ayurvedische kruiden? Neem dan tijdens kantooruren contact op met onze mederwerkers via tel. +31 (0)75-612 12 47 (lokaal tarief).